Το ΔΙΚΤΥΟ για τη μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη, σε συνεργασία με το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, το ευρωπαϊκό think tank Friends of Europe και το περιοδικό Μεταρρύθμιση, διοργάνωσαν, τη Δευτέρα 18 Σεπτεμβρίου 2023, εκδήλωση για την παρουσίαση της Έκθεσης της Επιτροπής Σοφών για το Μέλλον της Κοινωνικής Προστασίας και του Κράτους Πρόνοιας στην ΕΕ, στην οποία προεδρεύει η Πρόεδρος του ΔΙΚΤΥΟΥ και πρώην Επίτροπος Άννα Διαμαντοπούλου.
Η ανοιχτή εκδήλωση, στην οποία παρέστη η Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, είχε ως στόχο την παρουσίαση της Έκθεσης, των αναλύσεων και των αποτελεσμάτων της στο ελληνικό κοινό και την έναρξη μιας δυναμικής συζήτησης για της αναγκαίες μεταρρυθμίσεις των συστημάτων κοινωνικής προστασίας των ευρωπαϊκών χωρών, προκειμένου να ανταποκριθούν στις επιπτώσεις των μεγάλων τάσεων που καθορίζουν την εποχή μας.
Στη συζήτηση συμμετείχε ως ομιλητής ο Ευρωπαίος Επίτροπος Απασχόλησης και Κοινωνικών Δικαιωμάτων, Νικολά Σμιτ καθώς και ο Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Άδωνις Γεωργιάδης και ο Υφυπουργός Κοινωνικής Ασφάλισης Πάνος Τσακλόγλου.
Επιπλέον, μεταξύ άλλων, ομιλητές ήταν ο Αντιπρόεδρος του Φόρουμ των Δελφών Γιάννης Θωμάτος, ο COO του Friends of Europe Dharmendra Kanani και οι ακαδημαϊκοί Bernhard Ebbinghaus, Yves Stevens, Πλάτων Τήνιος, Αντιγόνη Λυμπεράκη, Μιλτιάδης Νεκτάριος και Μάνος Ματσαγγάνης.
Στο καλωσόρισμα του, ο Αντιπρόεδρος του Φόρουμ των Δελφών Γιάννης Θωμάτος τόνισε ότι «σε μία εποχή που κυριαρχεί η αβεβαιότητα είναι καθήκον μας να μην τεθούν οι κοινωνικές ανισότητες εκτός ελέγχου. Η αβεβαιότητα δημιουργεί ανασφάλεια. Όσο αυξάνεται η ανασφάλεια αυξάνεται και η κριτική για την κοινωνική αλυσίδα. Η σημασία του διακυβεύματος αυτού μπορεί από μόνη της να μας πείσει για τη μεγάλη αναγκαιότητα μεταρρύθμισης του κοινωνικού κράτους και κατά συνέπεια διατήρησης της κοινωνικής συνοχής.»
Ο Ευρωπαίος Επίτροπος Νικολά Σμίτ υπογράμμισε ότι «Το μεγάλο πλεονέκτημα της Έκθεσης για το μέλλον της κοινωνικής προστασίας και του κράτους πρόνοιας στην ΕΕ είναι ότι αναλύει τις πολλές και μεγάλες τάσεις στις ευρωπαϊκές κοινωνίες και έτσι διανοίγει πολλούς ενδιαφέροντες δρόμους για το μέλλον. Για να διατηρήσουμε ένα ισχυρό σύστημα κοινωνικής προστασίας, πρέπει να το τροποποιήσουμε και να το προσαρμόσουμε – δεν είναι άλλωστε κάτι που σχεδιάζεται μια φορά και δεν αλλάζει ποτέ. Η Έκθεση μπορεί να βοηθήσει τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής στις αποφάσεις τους για το μέλλον. Οι δαπάνες κοινωνικής προστασίας πρέπει πάντα να θεωρούνται επένδυση στην κοινωνική συνοχή, καθώς και την ενίσχυση των δυνατοτήτων ανάπτυξής της».
Η Πρόεδρος του ΔΙΚΤΥΟΥ και Πρόεδρος της Επιτροπής Σοφών Άννα Διαμαντοπούλου, τόνισε, στην ομιλία της, ότι η κρίση της τελευταίας δεκαετίας επανέφερε τον πρωταρχικό ρόλο του Κοινωνικού κράτους στην ΕΕ και τα κράτη μέλη. «Η Έκθεση για το Μέλλον του Κοινωνικού Κράτους: Α) Αναλύει τις επιπτώσεις που τέσσερις παγκόσμιες τάσεις έχουν στην λειτουργία του. Το δημογραφικό, η κλιματική αλλαγή, οι νέες μορφές εργασίας και ο ψηφιακός μετασχηματισμός. Β) Παρουσιάζει μια ολιστική προσέγγιση για την μεταρρύθμιση και τις αναγκαίες αλλαγές του κοινωνικού κράτους. Αυτές αφορούν και την εισοδηματική στήριξη και τις κοινωνικές επενδύσεις. Γ) Παρουσιάζει προτάσεις για την χρηματοδότηση του Κράτους Πρόνοιας. Δ) Καταλήγει σε 21 κατευθυντήριες οδηγίες οι οποίες θα χρησιμοποιηθούν από κυβερνήσεις, αυτοδιοίκηση και οργανισμούς», ανέλυσε.
Ο Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Άδωνις Γεωργιάδης υποστήριξε ότι δεν υπάρχει δυσκολότερη συνθήκη για έναν πολιτικό από την αντιμετώπιση των κινδύνων που φέρει για το μέλλον ένα ασφαλιστικό σύστημα. Τόνισε ότι η δημογραφική μας κάμψη έρχεται με μεγάλη ταχύτητα και οι ελλείψεις εξειδικευμένου αλλά και ανειδίκευτου εργατικού δυναμικού είναι ήδη πολλές σε σειρά κλάδων της ελληνικής οικονομίας. Προς αυτή την κατεύθυνση, η Κυβέρνηση έχει πάρει μια σειρά πρωτοβουλιών ενίσχυσης της παραγωγικής τάξης αλλά και επανακατάρτισης του εργατικού δυναμικού.
Τέλος, ευχαρίστησε την ΕΕ για την παροχή στη χώρα μας «πρωτοφανών πόρων» για το upskilling & reskilling του εργατικού δυναμικού, οι οποίοι, όπως τόνισε, πρέπει να χρησιμοποιηθούν με ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης.
Ο Υφυπουργός Κοινωνικής Ασφάλισης Πάνος Τσακλόγλου ανέφερε ότι παρά τα σημερινά υψηλά του ελλείμματα, σύμφωνα με το Ageing Report της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στο μεσομακροπρόθεσμο διάστημα το ελληνικό συνταξιοδοτικό σύστημα είναι βιώσιμο και η συνταξιοδοτική δαπάνη ως ποσοστό του ΑΕΠ θα πλησιάσει τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, δημιουργώντας χώρο για την εφαρμογή περισσότερων και περισσότερο αποτελεσματικών πολιτικών σε άλλα πεδία της κοινωνικής προστασίας.
O COO του think tank “Friends of Europe” υπογράμμισε ότι πρέπει να επανεξετάσουμε το κοινωνικό συμβόλαιο για την Ευρώπη και να το ανανεώσουμε, προς όφελος των ανθρώπων και των κοινωνιών μας. Αυτό σημαίνει τη δημιουργία ενός δεσμού «κοινού καλού» μεταξύ των φορέων του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, οπου συνεισφέρει ο καθένας εξίσου, με στόχο μια κοινωνία στην οποία υπάρχει μεγαλύτερη σαφήνεια των προσδοκιών που έχουμε ο ένας από τον άλλον ως προς τα βάρη που πρέπει να σηκώσουμε και τα ρίσκα που πρέπει να διαχειριστούμε. Πρόκειται για την αναζωογόνηση του ευρωπαϊκού εγχειρήματος με την επανεξέταση του τρόπου με τον οποίο διαμορφώνονται οι πολιτικές, δημιουργώντας τελικά ένα ευρωπαϊκό δίχτυ ασφαλείας για όλους.
Ο Μάνος Ματσαγγάνης, Καθηγητής Δημόσιας Οικονομικής στο Πολυτεχνείο Μιλάνου υποστήριξε ότι «Η ευρωπαϊκή πραγματικότητα δείχνει ότι μπορούμε να έχουμε και ταχύρρυθμη βιώσιμη ανάπτυξη και υψηλού επιπέδου κοινωνική προστασία. Οι πιο επιτυχημένες και δυναμικές ευρωπαϊκές οικονομίες έχουν το πιο στιβαρό και ποιοτικό κοινωνικό κράτος. Οι οικονομίες αυτές είναι δυναμικές ακριβώς επειδή το σύστημα κοινωνικής προστασίας λειτουργεί σωστά, δηλαδή προστατεύει τους φτωχούς και τους ανέργους, διευκολύνει και τους δύο γονείς να συνδυάσουν οικογενειακές και επαγγελματικές ευθύνες, ενώ επίσης επενδύει στην καλή υγεία και στις δεξιότητες όλων των πολιτών.»
Ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιώς Μιλτιάδης Νεκτάριος υποστήριξε ότι η ΕΕ πρέπει να εντάξει ορισμένες βασικές παροχές της κοινωνικής προστασίας στις «ομοσπονδιακές» προτεραιότητες. Τέτοιες παροχές θα μπορούσαν να είναι οι ελάχιστες συντάξεις και η μακροχρόνια φροντίδα υγείας. Η χρηματοδότηση τους με κοινοτικούς πόρους θα συνέβαλε στην μείωση των ανισοτήτων μεταξύ των κρατών-μελών της Ένωσης και θα αύξανε δραστικά την λαϊκή αποδοχή της ΕΕ.
Αναφερόμενη στο ζήτημα των έμφυλων ανισοτήτων, η Καθηγήτρια του Παντείου Πανεπιστημίου Αντιγόνη Λυμπεράκη τόνισε ότι «Η εργασία των γυναικών είναι απαραίτητη κοινωνική επένδυση. Δεν αντιστρατεύεται τη γέννηση παιδιών -το αντίθετο. Η χώρα μας έχει χαμηλή γονιμότητα και χαμηλή απασχόληση. Τα παιδιά τα κάνουν κυρίως οι εργαζόμενες -όχι οι νοικοκυρές. Περισσότερες εργαζόμενες γυναίκες σημαίνει περισσότερη ελευθερία για το άτομο, μεγαλύτερη δημοκρατία στην οικογένεια, υψηλότερο εισόδημα και χρήσιμα πρότυπα ζωής για παιδιά και μεγάλους».
Ο Καθηγητής Bernhard Ebbinghaus του Πανεπιστημίου του Mannheim εστίασε στην ανάγκη επένδυσης στα παιδιά από νωρίς, παρέχοντάς τους τις δεξιότητες να κυριαρχήσουν στον νέο κόσμο της εργασίας. Επιπλέον, πρέπει να βελτιώσουμε τις πολιτικές δια βίου εκπαίδευσης, συμφιλίωσης εργασίας-οικογένειας και ενεργού γήρανσης. Ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης, το κράτος πρόνοιας πρέπει να παρέχει αποθέματα ασφαλείας για να μετριάσει τα σοκ στην απασχόληση μέσω προγραμμάτων διατήρησης της εργασίας.
Τέλος ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου του Leuven Yves Stevens τόνισε ότι πρέπει «να καταπολεμήσουμε την παιδική φτώχεια. Γνωρίζουμε ότι υπάρχει μεγάλο κοινωνικό κόστος μακροπρόθεσμα, αν δεν το κάνουμε. Ζητάμε πρόσβαση για όλα τα παιδιά κάτω των 3 ετών σε υψηλής ποιότητας, ολοήμερες υπηρεσίες προσχολικής εκπαίδευσης και φροντίδας. Αυτές οι υπηρεσίες θα πρέπει να είναι προσιτές για όλες τις οικογένειες και δωρεάν σε όλους όσοι έχουν παιδιά που έχουν ανάγκη».
