Μια πρόκληση που μοιράζεται η Ελλάδα με όλες τις υπόλοιπες χώρες είναι η διασφάλιση ότι το Σύστημα Υγείας της θα καταστεί βιώσιμο και ανθεκτικό. Και αυτό γιατί η υγειονομική περίθαλψη βιώνει μια άνευ προηγουμένου συνθήκη. Η ζήτηση αυξάνεται εκθετικά. Αυξάνεται, επίσης, το προσδόκιμο ζωής, οι ασθενείς είναι καλύτερα ενημερωμένοι και με υψηλότερες προσδοκίες, ενώ η τεχνολογική καινοτομία μεταμορφώνει τον τρόπο παροχής των υπηρεσιών υγείας.
Την ίδια στιγμή, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εκτιμά ότι το 20% έως 40% των πόρων που δαπανώνται για την Υγεία διοχετεύονται σπάταλα, λόγω δομικών και λειτουργικών ανεπαρκειών των συστημάτων. Οι πιο συνηθισμένες αιτίες είναι η ακατάλληλη, αναποτελεσματική και περιττή περίθαλψη, ιατρικά λάθη, αναποτελεσματικές δομές, διαφθορά και απάτη.
Ο τρόπος με τον οποίο τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης ανταποκρίνονται στις ανάγκες των ασθενών και της δημόσιας υγείας, θα αλλάξει άρδην τα επόμενα χρόνια. Πρέπει λοιπόν να διασφαλιστεί ότι τα Συστήματα Υγείας θα ενισχύσουν την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα τους, την προσβασιμότητα, την καθολική κάλυψη και την ποιότητα των υπηρεσιών, πάντα μέσα στα όρια των διαθέσιμων οικονομικών, κοινωνικών και πόρων. Ως εκ τούτου, τα Συστήματα Υγείας θα αντιμετωπίσουν σημαντικές προκλήσεις ως προς εντοπισμό πρόσθετων πηγών χρηματοδότησης και στην αποσαφήνιση του ρόλου του ιδιωτικού τομέα.
Για να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις, ο δημόσιος και ο ιδιωτικός τομέας θα πρέπει να συνεργαστούν. Η πανδημία μπορεί να λειτουργήσει και εδώ σαν καταλύτης και επιταχυντής των εξελίξεων.
Παραδοσιακά, οι Συμπράξεις Ιδιωτικού και Δημοσίου Τομέα (ΣΔΙΤ), αφορούσαν τις υποδομές. Παρ’ όλα αυτά, ΣΔΙΤ στον τομέα της υγείας λογίζεται οποιαδήποτε επίσημη συνεργασία μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα (είτε εμπορικού, η μη κερδοσκοπικού), ως προς μια από κοινού χρηματοδότηση ή υλοποίηση παροχής υπηρεσιών υγείας και πρόληψης. Οι ΣΔΙΤ μπορεί να είναι το κατάλληλο εργαλείο για την ενίσχυση οποιουδήποτε συστατικού του συστήματος υγείας – ένας αποτελεσματικός τρόπος συνέργειας του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα για την καλύτερη εξυπηρέτηση του πολίτη.
Πολλές χώρες επαναπροσδιορίζουν το ρόλο των υπουργείων Υγείας ως διαχειριστών του συστήματος, καθορίζοντας το κανονιστικό πλαίσιο, τις αρχές και τον θεμιτό ανταγωνισμό για όλους τους παράγοντες του τομέα – ανοίγοντας έτσι το χώρο για ιδιωτικούς φορείς στις λειτουργίες του Συστήματος, προσαρμόζοντας στις σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες και απαιτήσεις την βασική και αναντικατάστατη αρχή ότι το Δημόσιο Σύστημα διασφαλίζει πρόσβαση σε υγειονομική φροντίδα σε όποιον την έχει ανάγκη, ανεξαρτήτως οικονομικής δυνατότητας. H αποκλειστική παροχή όμως όλων των υπηρεσιών, ιατρικών και μη, από το Δημόσιο είναι ένα άλλο θέμα.
Στην Πορτογαλία, για παράδειγμα, οι ΣΔΙΤ στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης αφορούν τη δέσμευση νοσοκομειακών υποδομών και τη διαχείριση κλινικών υπηρεσιών. Έχει τεκμηριωθεί από μελέτες ότι αυτά τα νοσοκομεία παρείχαν υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης με κοινωνική απόδοση εξίσου καλά με τα δημόσια νοσοκομεία. Ένα άλλο πιο καινοτόμο παράδειγμα, είναι η χρόνια περίθαλψη μέσω της «τηλεπαρακολούθησης» για τη διαχείριση χρονίων παθήσεων, στη Χιλή. Σε συνεργασία με μια ιδιωτική εταιρεία, εισήχθησαν υπηρεσίες τηλεϊατρικής για τη χρόνια περίθαλψη διαβητικών και υπερτασικών ασθενών στο Σαντιάγο, την πρωτεύουσα της χώρας. Μετά από έξι μήνες εφαρμογής εξοικονόμησε κατά μέσο όρο 56% του κόστους παροχής φροντίδας των ασθενών αυτών.
Κορυφαία εμπόδια στον αποτελεσματικό σχεδιασμό και υλοποίηση ΣΔΙΤ, αποτελούν τα νομικής φύσεως, συμπεριλαμβανομένων των καθυστερήσεων στη λήψη έγκρισης και αδειών, καθώς και προβλήματα όπως ή έλλειψη διαφάνειας και λογοδοσίας.
Το σταθερό νομικό και κανονιστικό πλαίσιο, η διασφάλιση και ενίσχυση μέτρων διαφάνειας και λογοδοσίας, η εισαγωγή συστήματος αξιολόγησης και διαρκούς βελτίωσης και η υπεύθυνη διακυβέρνηση, είναι κομβικά για την επιτυχία μιας ΣΔΙΤ, ιδίως στο χώρο της Υγείας.
Οι ΣΔΙΤ στην Υγεία δεν είναι πανάκεια, ούτε θαυματουργή λύση. Είναι ένας θεσμός που δίνει μια ουσιαστική δυνατότητα για τη βελτίωση και τη βιωσιμότητα υποδομών και υπηρεσιών. Είναι όχημα εκσυγχρονισμού, νέας δυναμικής και αλλαγής νοοτροπίας. Οι συμπράξεις δεν αναιρούν και δεν απειλούν τον δημόσιο χαρακτήρα του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ). Οφείλουμε να σκεφτούμε σύγχρονα, χωρίς αγκυλώσεις, δογματισμούς, εμμονές και προκαταλήψεις. Σημασία έχει το ΕΣΥ να χρηματοδοτείται από το Δημόσιο και οι πολίτες να απολαμβάνουν υψηλής ποιότητας υπηρεσίες σε ένα σύγχρονο και φιλικό περιβάλλον, όχι το ποιος παρέχει τις υπηρεσίες αυτές. Ας μην αφήσουμε να χαθεί και αυτή η ευκαιρία για το νέο ΕΣΥ.
*Η κυρία Εύη Χατζηανδρέου, είναι ιατρός, διδάκτωρ Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Harvard και επιστημονικός σύμβουλος στο ΔΙΚΤΙΟ για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη.