Της Δρς Θεανώς Καλαβανά,
Ακαδημαϊκού – Ψυχολογία της Υγείας (Professional Certified Coach)
Γεν. Γραμματέως ΟΠΕΚ Κύπρου, Συνεργάτιδας του ΔΙΚΤΥΟΥ
Δύο παράμετροι θα πρέπει να εξετασθούν ως προς τον αντίκτυπο που θα έχουν στον ψυχισμό των ανθρώπων. Η μια παράμετρος αφορά τον ιό και η άλλη την καραντίνα στην οποία υποχρεώθηκε ο κάθε πολίτης να ζήσει για αόριστο χρονικό διάστημα στερώντας του έτσι πολύτιμες ελευθερίες και τα αγαπημένα του πρόσωπα.
Όσον αφορά τον ιό η επόμενη μέρα θα μας βρει δύσπιστους και φοβισμένους. Θα κοιτάμε τους ανθρώπους, θα μπαίνουμε σε καταστήματα ή στους χώρους εργασίας μας και θα σκεφτόμαστε άραγε μήπως αυτός ο άνθρωπος έχει τον ιό, μήπως εδώ μέσα θα κολλήσω τον ιό. Οπόταν, θα κουβαλούμε ένα φόβο και αμφιβολία, χωρίς να μπορούμε πραγματικά να χαλαρώσουμε. Ο ιός μας υποχρέωσε να διατηρούμε κοινωνική απόσταση κάτι που ως λαός είναι πολύ δύσκολο για εμάς, γιατί στις πλείστες συναναστροφές της μέρας μας συνηθίσαμε να κάνουμε χειραψία και με τους πιο οικείους μας να αγκαλιαζόμαστε ή και να φιλιόμαστε στα μάγουλα. Αυτό θα μας πάρει πάρα πολύ καιρό για να το πράξουμε ξανά. Έρευνες αναφέρουν ότι μετά τον ιό SARS πολλά άτομα αποφεύγαν τους δημόσιους χώρους και χώρους με κόσμο για μεγάλο χρονικό διάστημα, επίσης, συνέχιζαν να πλένουν συστηματικά τα χέρια τους και να αποφεύγουν τους ανθρώπους που φταρνίζονταν και έβηχαν. Μάλιστα το κοινωνικό στίγμα στους ανθρώπους που νόσησαν τους στοίχισε ακόμη και την απόλυση τους από το χώρο εργασίας τους. Συνεπώς, θα μας πάρει καιρό να αισθανθούμε ασφαλείς και να επανέλθουμε στην κανονικότητα.
Από την άλλη, η καραντίνα ως όρος χρησιμοποιείται στην ψυχολογία ως η απομάκρυνση και ο περιορισμός των ατόμων που πιθανόν να έχουν μολυνθεί από τον ιό με σκοπό να μην μολύνουν την υπόλοιπη κοινωνία. Επίσης, θεωρείται ότι όσο πιο παρατεταμένη και αβέβαιη είναι η περίοδος της καραντίνας τόσο μεγαλύτερο αντίκτυπο θα έχει στο ψυχισμό των ατόμων. Μάλιστα, μια βιβλιογραφική ανασκόπηση για τον ψυχολογικό αντίκτυπο της καραντίνας η οποία δημοσιεύτηκε στο Lancet (Lancet, vol395,March 14,2020) αναφέρει ότι τα συμπτώματα που πιθανόν να βιώσουν τα άτομα είναι συναισθηματική διαταραχή, κατάθλιψη, άγχος, μειωμένη διάθεση, ευερεθιστότητα-θυμό, αϋπνία, μετά-τραυματικό στρες. Τέτοια συμπτώματα, φαίνεται να παρουσιάζονται συχνότερα σε επαγγελματίες υγείας και σε άτομα που απομονώθηκαν επειδή ήρθαν σε επαφή με άτομο που νόσησαν. Μάλιστα μερικές από αυτές τις έρευνες αναφέρουν ότι κάποια από αυτά τα συμπτώματα μπορούν να παρουσιαστούν ακόμα και τρία χρόνια μετά την καραντίνα. Επιπρόσθετα, η απώλεια αγαπημένων ανθρώπων σε συνδυασμό με το γεγονός ότι δεν σου επιτρέπεται να τα φροντίσεις όταν είναι άρρωστα αλλά ούτε να παραστείς στην κηδεία τους δημιουργεί τεράστια θλίψη μαζί και το αίσθημα της ανημποριάς που θα το κουβαλήσει κανείς μέσα του για πολλά χρόνια.
Είμαστε ένας λαός που πέρασε διάφορες μεγάλες ταλαιπωρίες και απώλειες, όπως ο πόλεμος του 1974, ο οποίος ακόμα και σήμερα άφησε πολλά κατάλοιπα θυμού, μίσους και κατάθλιψης στους ανθρώπους. Ολόκληρη η παιδεία μας και η κοινωνία μας γαλουχήθηκε με εικόνες εχθρών και με συνθήματα. Το μεγαλύτερο πρόβλημα που θα έχουμε να αντιμετωπίσουμε στην μετα-κορωνοϊου εποχή ως χώρα θα είναι οι κοινωνικό-οικονομικές ανισότητες και η ανεργία. Στα θετικά της μετα-κορωνοίου εποχής είναι το γεγονός ότι όλη η ανθρωπότητα έχει πλέον ένα κοινό εχθρό, ούτε νότιους ούτε βόρειους, ούτε κόκκινους ούτε μπλε, έναν εχθρό τον οποίο μόνο οι επιστήμονες μπορούν να τον νικήσουν για αυτό και ο κόσμος θα πείθετε πλέον ακούγοντας μόνο τους ειδικούς. Δεν ξέρω τι ακριβώς θα μας αφήσει αυτή η κρίση, το σίγουρο είναι ότι κανένας μας δεν θα είναι ο ίδιος μετά από αυτό. Εύχομαι ότι ο καθένας από εμάς θα αναθεωρήσει ποιος είναι και ποιες είναι οι αξίες με τις οποίες θέλει να πορευτεί στη μετα-κορωνοϊου εποχή.