Σουλιτσιώτη Ανθή – Πετρουνάκου Βίκυ
Ο ΙΟΒΕ και το Konrad -Adenauer-Stiftung (KAS) συνδιοργάνωσαν στις 10 Ιουλίου εκδήλωση – συζήτηση με τον Daniel Gros με θέμα «Το περιεχόμενο της ανάπτυξης». Ομιλητές ήταν ο Ντάνιελ Γκρος, γερμανός οικονομολόγος και επικεφαλής του Κέντρου για την Ευρωπαϊκή Πολιτική στις Βρυξέλλες (CEPS), ο επικεφαλής έρευνας της Eurobank καθηγητής κ. Γκίκας Χαρδούβελης και ο οικονομολόγος και επενδυτής Αρίστος Δοξιάδης.
Το κεντρικό μήνυμα της παρουσίασης του Ντάνιελ Γκρος ήταν ότι η φύση της ανάπτυξης πρέπει να αλλάξει. Όπως επισήμανε, στα χρόνια της ευημερίας η κατανάλωση (που χρηματοδοτείται από την κυβέρνηση), οδηγεί σε έκρηξη των εισαγωγών. Αναφέρθηκε ενδεικτικά στην περίοδο 2000-2008 λέγοντας πως μέσα σε αυτό το διάστημα η εγχώρια κατανάλωση στην Ελλάδα αυξήθηκε αθροιστικά κατά 35%, όταν στο ίδιο διάστημα στην Γερμανία αυξήθηκε κατά μόλις 10%. Όταν η οικονομία εισέρχεται σε ύφεση οι εξαγωγές πρέπει να αυξάνονται. Τόνισε επίσης, ότι πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη ώθηση στον τουρισμό αφού είναι το κλειδί για την επίτευξη αυτής της ανάπτυξης.
Ανέφερε ότι η Ελλάδα χρειάζεται καλύτερους θεσμούς και όχι περισσότερη οικονομική στήριξη από τους εταίρους. Θέλοντας να καταδείξει την αδυναμία των θεσμών στην Ελλάδα αναφέρθηκε σε διεθνείς αξιολογήσεις που δείχνουν πως αν και οι Έλληνες φοιτούν περισσότερα χρόνια στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ωστόσο λαμβάνουν χαμηλότερης ποιότητας εκπαίδευση, σε σχέση με τους Γερμανούς ή τους Φινλανδούς που φοιτούν για λιγότερο χρόνια. Συγκρίνοντας την αποτελεσματικότητα της διακυβέρνησης στην Ελλάδα, την Εσθονία και τη Λετονία, είπε ότι η Ελλάδα είναι η χαμηλότερη στην Ευρώπη και αισθητά χαμηλότερη από χώρες όπως η Εσθονία ή η Λετονία. “Η ποιότητα της διακυβέρνησης είναι κακή και γίνεται χειρότερη”, σημείωσε και προσέθεσε πως τα επίπεδα της διαφθοράς στην Ελλάδα είναι υψηλά και η κατάσταση διαρκώς επιδεινώνεται. Σε αυτό το σημείο ο Γκίκας Χαρδούβελης με παρέμβασή του σημείωσε ότι είναι αλλιώς να προσπαθείς να βελτιώσεις την αποτελεσματικότητα της διακυβέρνησης μίας χώρας με βαθύ κράτος όπου βρίσκεται εν μέσω κρίσης και όπου οι δημόσιου λειτουργοί της έχουν υποστεί σοβαρές μειώσεις στους μισθούς τους, απ’ ότι σε χώρες που χτίζουν από την αρχή το σύστημα διακυβέρνησης.
Επισήμανε ότι αναφορικά με την ποιότητα των θεσμών, βασικός παράγοντας για την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων είναι οι νόμοι που ψηφίστηκαν από το Κοινοβούλιο να εφαρμοστούν. Ανέφερε τις αρνητικές επιπτώσεις της διαφθοράς στην ανάπτυξη, καταλήγοντας ότι η διαφθορά στην Ελλάδα είναι υπαρκτή, και επιδεινώνεται την πάροδο του χρόνου σε σχέση με την ΕΕ-27. Το 2000 η Ελλάδα ήταν ένατη από κάτω στην ΕΕ-27 και τώρα είναι τελευταία.
Κλείνοντας ανέφερε ότι δεν υπάρχει καμία μαγική συνταγή για γίνει η επανεκκίνηση της ανάπτυξης. Οι πόροι πρέπει να μετατοπιστούν από την κατανάλωση στις εξαγωγές, γεγονός που απαιτεί πολύ χρόνο και χαμηλότερο κόστος εργασίας. Οι μακροπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης παρεμποδίζονται περισσότερο απ’όλα από τους κακής ποιότητας θεσμούς, όχι από έλλειψη κεφαλαίων.
Αντιθέτως, κατά τον Γκίκα Χαρδούβελη, η έλλειψη κεφαλαίων είναι το πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας, καθώς η πιστωτική κρίση και το κόστος δανεισμού δεν επιτρέπουν στις ελληνικές επιχειρήσεις να είναι διεθνώς ανταγωνιστικές. (https://todiktio.eu/index.php/topics/labs-papers-meetings/item/258-lab3).Στην ίδια κατεύθυνση ο Αρίστος Δοξιάδης, τόνισε πως μόνον εάν μειωθεί το κόστος δανεισμού και τα λειτουργικά κόστη των επιχειρήσεων θα αναταχθεί η οικονομία.
Παρά την ενδιαφέρουσα παρουσίαση του Ντάνιελ Γκρός ήταν σαφές, όπως φάνηκε από τις ομιλίες των Γκίκα Χαρδούβελη και Αρίστου Δοξιάδη αλλά και από τις αντιδράσεις του κοινού, ότι οι απόψεις του Γκρος απείχαν από την ελληνική πραγματικότητα. Πράγματι χρειάζεται τόνωση των εξαγωγών και βελτίωση των θεσμών ώστε να υπάρξει ανάπτυξη, αλλά πώς μπορεί να γίνει αυτό χωρίς ρευστότητα στην πραγματική οικονομία και με συνεχή μέτρα λιτότητας; Η Ελλάδα έχει καταφέρει κατά τα 2/3 της δημοσιονομική της προσαρμογής και αυτό έχει επιτευχθεί με μεγάλο πολιτικό και κοινωνικό κόστος. Όταν ο Ντάνιελ Γκρος στην πρόταση του Γκίκα Χαρδούβελη «να δώσει η τρόικα άλλα 10 δις. ευρώ και επιμήκυνση τριών χρόνων ώστε να συνεχιστούν οι μεταρρυθμίσεις» απάντησε ότι το πρόβλημα είναι ελληνικό και ότι η Ελλάδα πρέπει να βρει τη λύση, είναι σαφές ότι υπερασπίζεται την πολιτική της Γερμανίας. Ουσιαστικά υπερασπίστηκε μία συνταγή η οποία αποδεδειγμένα μας οδηγεί χρόνο με το χρόνο σε βαθύτερη ύφεση και η ανάπτυξη που είναι ο στόχος φαίνεται όλο και πιο μακρινός. Μήπως ήρθε πλέον η ώρα η Ευρώπη να αντιμετωπίζει τα θέματα που προκύπτουν λαμβάνοντας υπόψη το κοινό μέλλον και οι διαφορετικές αναγνώσεις να φτάνουν σε ένα σημείο σύγκλισης ώστε να έρθει η πολυπόθητη ανάπτυξη;
* Ανθή Σουλιτσιώτη, οικονομολόγος, μέλος του ΔΙΚΤΥΟΥ
* Βίκυ Πετρουνάκου, πολιτικός επιστήμονας, μέλος του ΔΙΚΤΥΟΥ
