Κοντογιάννης Μιχάλης
Σε όλες τις χώρες της Ευρώπης η Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση αποτελεί μια ισχυρή συνιστώσα για ανάπτυξη και δημιουργική άμιλλα με κοινωνική συνοχή.
H Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση στηρίζει την ανάπτυξη και προετοιμάζει τους νέους για την είσοδό τους στην ενεργό επαγγελματική και κοινωνική ζωή και γι’ αυτό η σύνδεσή της με το εργασιακό και αναπτυξιακό περιβάλλον είναι απαραίτητη. Έρευνες έχουν δείξει ότι σε χώρες που είναι ανεπτυγμένη η Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση , τα ποσοστά ανεργίας είναι χαμηλά. Στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες ο αριθμός των μαθητών που επιλέγουν την Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση είναι μεγαλύτερος του αριθμού των μαθητών που επιλέγουν την Γενική Εκπαίδευση. Ο λόγος είναι ότι από την Τεχνική Εκπαίδευση η είσοδος στην αγορά εργασίας κι εύρεση απασχόλησης είναι πολύ ευκολότερη. Στη χώρα μας έρευνες (προ κρίσης, πόσο μάλλον τώρα) έδειξαν ότι χρειαζόμαστε μεσαία στελέχη καλά καταρτισμένα. Όχι επιστήμονες, όχι ανειδίκευτο εργατικό δυναμικό. Όμως οι μαθητές επιλέγουν την Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση σε ποσοστό μόλις 20% και μάλιστα με τάση μείωσης.
Είναι σαφές λοιπόν ότι χρειαζόμαστε και στον τομέα αυτό μια επανάσταση του αυτονόητου. Πρέπει να καταστεί ιδιαίτερος ο ρόλος της Δ.Τ.Ε.Ε στην πατρίδα μας όπου το σύνολο του εκπαιδευτικού συστήματος αντιμετωπίζει τεράστιες προκλήσεις σε σχέση με την παρούσα κοινωνική και οικονομική κρίση και την ανάγκη για οργανωμένη, συλλογική και πολύπλευρη προσπάθεια υπέρβασης αυτής της κρίσης.
Σε όλη την Ευρώπη το σχήμα της ανάπτυξης που επιδιώκεται -το πώς δηλαδή συνδυάζεται η οικονομική πρόοδος με την κοινωνική συνοχή- κρίνεται από τον ανθρώπινο παράγοντα. Από τις γνώσεις, τις δεξιότητες, από την εξοικείωση με την τεχνολογία. Από την δυνατότητα και την ευστοχία να αξιοποιούνται οι νέες ευκαιρίες και να μετατρέπονται οι προκλήσεις σε ευκαιρίες.
Είναι αναγκαίο η χώρα μας να διαμορφώσει ένα νέο αναπτυξιακό πρότυπο που θα στοχεύει στην αναβάθμιση των δυνατοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού , θα προωθεί την καινοτομία, την ποιότητα στην ανάπτυξη, την ποιότητα στην απασχόληση .
Αυτό όμως προϋποθέτει ένα σύγχρονο, υψηλού επιπέδου εκπαιδευτικό σύστημα, αποτελεσματικό, κοινωνικά δίκαιο, ανοικτό και ευέλικτο στις μεταβολές των τάσεων τόσο σε επίπεδο παραγωγής και ενσωμάτωσης της νέας γνώσης, όσο και σε επίπεδο προσαρμογής στις συνθήκες της αγοράς εργασίας, αλλά και στις κοινωνικές απαιτήσεις.
Δυστυχώς όμως στην χώρα μας η Δ.Τ.Ε.Ε έχει ελλιπή ή καθόλου σύνδεση με την αγορά εργασίας.Τα αίτια βρίσκονται στην χρόνια υποβάθμιση της Δ.Τ.Ε.Ε αλλά και στην απουσία ενός ολοκληρωμένου και ξεκάθαρου αναπτυξιακού μοντέλου.
ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΠΟΥ ΣΥΜΒΑΛΛΟΥΝ ΣΤΗΝ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ ΤΗΣ Δ.Τ.Ε.Ε. ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΠΟΚΟΠΤΟΥΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
● Η επαγγελματική εκπαίδευση βρίσκεται σε κρίση. Δεν μπορεί να επιτύχει τους στόχους της, είτε αυτοί είναι εκπαιδευτικοί και παιδαγωγικοί, είτε είναι κοινωνικοί και αναπτυξιακοί. Κρίση του σχολείου σημαίνει σχολική αποτυχία και μαθητική διαρροή, αδιαφορία και απομάκρυνση των μαθητών από την γνώση, σύγχυση των εκπαιδευτικών, μαζική ανεργία των νέων.
● Απουσία κατάλληλου θεσμικού πλαισίου που να συνδέει τη τεχνική- επαγγελματική εκπαίδευση με την αγορά εργασίας.
● Η ανεπάρκεια των παρεχομένων επαγγελματικών γνώσεων και δεξιοτήτων, με αποτέλεσμα να είναι περιορισμένη η εμπιστοσύνη των εργοδοτών προς τους αποφοίτους της Δ.Τ.Ε.Ε.
● Έλλειψη ενημέρωσης της κοινής γνώμης για τις δυνατότητες και τις ευκαιρίες που μπορεί να προσφέρει η Δ.Τ.Ε.Ε.
● Τα μαθησιακά κενά μερίδας των αποφοίτων Γυμνασίου, οι οποίοι κατά κανόνα κατευθύνονται στη Δ.Τ.Ε.Ε., επειδή θεωρείται από τους ίδιους και τους γονείς τους ως η πιο εύκολη λύση.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΚΙ ΑΜΕΣΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΠΟΥ ΘΑ ΣΥΜΒΑΛΛΟΥΝ ΣΤΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΤΗΣ Δ.Τ.Ε.Ε. ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
● Ενίσχυση των δεσμών της Δ.Τ.Ε.Ε με την τοπική κοινωνία, με στόχο τη διασύνδεση των ειδικοτήτων της με τις ανάγκες της τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης και τις προοπτικές απασχόλησης σε τοπικό επίπεδο.
● Οι ειδικότητες της Δ.Τ.Ε.Ε θα πρέπει να προσδιορίζονται με βάση τις αναπτυξιακές ανάγκες της χώρας σε συνεργασία με τα παραγωγικά Υπουργεία, τις ανάγκες του παραγωγικού περιβάλλοντος και τις ανάγκες της απασχόλησης σε τοπικό επίπεδο.
● Κατοχύρωση των επαγγελμάτων και καθορισμός των επαγγελματικών δικαιωμάτων, παράλληλα με τη λειτουργία των ειδικοτήτων, σε συνεργασία με τα αντίστοιχα παραγωγικά Υπουργεία. Στόχος είναι η εξασφάλιση της απαιτούμενης επαγγελματικής επάρκειας σε επίπεδο ειδικότητας, η παροχή ολοκληρωμένων γνώσεων και η απονομή ανώτερου τίτλου αποφοίτησης σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκά πλαίσια κι οδηγίες.
● Τα προγράμματα σπουδών θα πρέπει είναι συμβατά με τα εθνικά πρότυπα «Επαγγελματικών Περιγραμμάτων», όπως αυτά τροποποιούνται και κάθε φορά ισχύουν.
Σε αυτά αναλύεται το επάγγελμα ή η ειδικότητα και αποτυπώνονται οι γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες που απαιτούνται για την άσκηση του συγκεκριμένου επαγγέλματος ή της ειδικότητας.
● Προσαρμογή των Προγραμμάτων Σπουδών στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Μεταφοράς Πιστωτικών Μονάδων Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης.
● Επιμόρφωση των εκπαιδευτικών της Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης καθώς και ειδική επαγγελματική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σε αντικείμενα των ειδικοτήτων τους.
● Λειτουργία Τμημάτων Ειδίκευσης Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης (4ο έτος), διάρκειας ενός σχολικού έτους, με θεωρητικό και εργαστηριακό μέρος ή/και εργασιακή εμπειρία.
● Θεσμοθέτηση πρακτικής άσκησης και μαθητείας με τρόπο ευέλικτο και αποτελεσματικό, ώστε να προσαρμόζεται η εφαρμογή τους στις εκάστοτε συνθήκες.
● Δημιουργία θεματικών Τεχνολογικών Λυκείων ιδιαίτερα στον πρωτογενή τομέα παραγωγής (Αγροτικά Λύκεια, Λύκεια Κτηνοτροφικής παραγωγής κ.λ.π) πάντα κάτω από την ευθύνη του Υπουργείου Παιδείας.
● Θεσμοθέτηση θεματικών δράσεων που να συνδέονται με την επιχειρηματικότητα και την καινοτομία.
● Διασφάλιση αξιοπιστίας των μαθησιακών αποτελεσμάτων με εξετάσεις πιστοποίησης από κρατικό φορέα.
● Υποστήριξη των μαθητών με μαθησιακά κενά.
Αποτελεί πλέον κοινή ευρωπαϊκή αντίληψη ότι ο κάθε πολίτης πρέπει να έχει αναπτύξει τις βασικές εκείνες ικανότητες που θα του επιτρέπουν να αντιμετωπίσει τα δεδομένα της σύγχρονης κοινωνίας. Αυτές οι βασικές κοινωνικές ικανότητες σύμφωνα με τη σύσταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι οι ακόλουθες:
● Επικοινωνία στη μητρική γλώσσα.
● Επικοινωνία σε ξένες γλώσσες.
● Μαθηματική ικανότητα και βασικές ικανότητες στην επιστήμη και την τεχνολογία.
● Ψηφιακή ικανότητα.
● Ικανότητα στη μεθοδολογία της μάθησης.
● Κοινωνικές ικανότητες και ικανότητες που σχετίζονται με την ιδιότητα του πολίτη.
● Πρωτοβουλία και επιχειρηματικότητα.
● Πολιτισμική συνείδηση και έκφραση.
● Δυνατότητα επαγγελματικής ανέλιξης μέσω της συνέχισης της εκπαιδευτικής τους πορείας στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.
● Oι μαθητές της Δ.Τ.Ε.Ε θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα επιλογών σε προγράμματα και εκπαιδευτικές διαδρομές, για την ολοκλήρωση των επαγγελματικών τους στόχων, χωρίς φραγμούς και μονόδρομους.
● Διασφάλιση της δυνατότητας να παρακολουθούν τις τεχνολογικές και εργασιακές εξελίξεις, αλλά και προγράμματα δια βίου μάθησης, για την περαιτέρω εξειδίκευση και επαγγελματική τους πρόοδο.
● Η συγκρότηση του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων αποτελεί μια μακροχρόνια, δημόσια και απολύτως αναγκαία διαδικασία με πολλές φάσεις. Είναι ίσως η σημαντικότερη προϋπόθεση που θα διασφαλίσει τη σύνδεση της Δ.Τ.Ε.Ε με την παραγωγή και τον κόσμο της εργασίας .
ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ
Τη διετία 2010-2012 ομάδα επιστημόνων του Υπουργείου Παιδείας διαμόρφωσε και κατέθεσε στο Υπουργικό Συμβούλιο ένα ολοκληρωμένο σχέδιο νόμου για ένα νέο Τεχνολογικό Λύκειο που ανταποκρινόταν στις παραπάνω αρχές. Το συγκεκριμένο σχέδιο νόμου είχε συζητηθεί τόσο στη Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής όσο και στο Εθνικό Συμβούλιο Παιδείας (Τμήμα Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης). Έγινε μάλιστα αποδεκτό με ευρύτατη συναίνεση. Όμως ποτέ δεν κατατέθηκε στη Βουλή προς ψήφιση διότι η τότε Αξιωματική Αντιπολίτευση δεν αποδεχόταν να εισαχθεί στη Βουλή προς ψήφιση κανένα νομοσχέδιο του Υπουργείου Παιδείας από την κυβέρνηση Παπαδήμου. Το σχέδιο νόμου παραμένει απλώς ένα σχέδιο που ακόμα δεν έχει πάρει το δρόμο προς τη Βουλή.
