Ο τ. Αντιπρόεδρος και μέλος του ΔΙΚΤΥΟΥ Τάκης Αναστόπουλος, παρουσιάζει μια σύντομη περίληψη στα ελληνικά του αναλυτικού κειμένου 39 σελίδων που εξέδωσε πρόσφατα στα αγγλικά η ανεξάρτητη “ομάδα Σπινέλι’ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (αποτελούμενη από ευρωβουλευτές, μέλη think tanks, δημοσιογράφους. στελέχη της ΕΕ κλπ) με τίτλο “Manifesto for the Future of Europe: A Shared Destiny”, με σύνολο προτάσεων για τρέχοντα ζητήματα που αντιμετωπίζει η ΕΕ αλλά και συνολικά για το μέλλον της Ένωσης.
του Τάκη Αναστόπουλου
Διευθυντή ε.τ της ΕΕ
τ. Αντιπροέδρου του ΔΙΚΤΥΟΥ
Ο μεγάλος Ευρωπαίος πολιτικός Αλτιέρο Σπινέλι (1907-1985) ανήκει στη γενιά των «πατέρων” της Ενωμένης Ευρώπης. Εξόριστος στο νησάκι Βεντοτένε από το Μουσολινικό καθεστώς έγραψε το 1941 το «Μανιφέστο προς μία ελεύθερη και ενωμένη Ευρώπη» που είναι το ιδρυτικό κείμενο της πρότασης για μία Ομοσπονδία των Ενωμένων Πολιτειών της Ευρώπης. Σήμερα, ένας σημαντικός αριθμός Ευρωβουλευτών που ανήκουν σε όλα τα πολιτικά κόμματα του ευρωπαϊκού δημοκρατικού τόξου έχει ιδρύσει μία ανεξάρτητη ομάδα που φέρει το όνομα του και συνεχίζει να επεξεργάζεται ένα σχέδιο για το μέλλον μιάς ομόσπονδης Ευρώπης στη βάση ενός πραγματικού ευρωπαϊκού Συντάγματος. Ενόψει των ευρωεκλογών του Μαΐου 2019 η «Ομάδα Σπινέλι» παρουσίασε στα τέλη Αυγούστου 2018 ένα μανιφέστο με συγκεκριμένες προτάσεις για το Σύνταγμα και τη θεσμική οργάνωση της Ενωμένης Ευρώπης. Γιατί η Ευρώπη είναι η κοινή μας μοίρα.
Σχεδόν 20 χρόνια μετά (2001-2003) τις εργασίες της Ευρωπαϊκής Συνέλευσης (Convention) που υπο την προεδρία του Ζισκάρ Ντ’Εσταίν παρουσίασε ένα σχέδιο ευρωπαϊκού Συντάγματος (το οποίο τελικά έδωσε τη θέση του στην λιγώτερο φιλόδοξη Συνθήκη της Λισαβώνας) είναι πλέον καιρός να ανοίξουμε εκ νέου τη συζήτηση για το μέλλον της Ευρώπης. Το νέο Ευρωκοινοβούλιο που θα εκλεγεί τον Μάιο του 2019 θα πρέπει να αναλάβει την πρωτοβουλία σύγκλησης μίας νέας Συντακτικής Συνέλευσης, στην οποία θα πάρουν μέρους οι βασικοί ευρωπαϊκοί θεσμοί, τα εθνικά κοινοβούλια και οι εκπρόσωποι των κρατών μελών. Αυτή τη φορά όμως θα πρέπει να έχει εξασφαλιστεί η συμμετοχή των πολιτών, γιατί χωρίς αυτούς θα είναι καταδικασμένη να αποτύχει.
Το «Μανιφέστο» αντιμετωπίζει το σύνολο των σημερινών προβλημάτων και προτείνει τη σταδιακή δημιουργία μίας Ομοπονδιακής Ένωσης η οποία θα στηρίζεται πάνω στις αρχές της φιλελεύθερης δημοκρατίας, της αλληλεγγύης και του κράτους δικαίου, αξίες που σήμερα έχονται επίθεση τόσο από το εσωτερικό, όσο και από τα εξωτερικό της ΕΕ.
Πρέπει να ξεκινήσουμε με έναν απολογισμό και ειλικρινή αποτίμηση της πραγματικής κατάστασης της Ένωσης, χωρίς αυτοθαυμασμούς ή αυταρέσκειες. Σίγουρα υπάρχουν πολλά για τα οποία μπορούμε να είμαστε υπερήφανοι. Όπως επίσης γνωρίζουμε ότι πολλά πρέπει ακόμα να γίνουν. Πχ, η ΟΝΕ δεν παρέχει τις απαραίτητες εγγυήσεις για να αποφευχθεί μία νέα ενδεχόμενη προσεχής κρίση. Η Ευρώπη της Ασφάλειας και της Άμυνας βρίσκεται ακόμα στα πρώτα της βήματα όταν το διεθνές γεωστρατηγικό μας περιβάλλον αλλάζει ραγδαία και νέες απειλές κάνουν την εμφάνισή τους. Τα κράτη μέλη δυσκολεύονται να συμφωνήσουν πάνω σε κοινούς κανόνες για την αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης. Ο καθορισμός του ύψους του προϋπολογισμού εξακολουθεί να αποτελεί πεδίο αντιπαλοτήτων. Η εσωτερική αγορά δεν έχει ολοκληρωθεί. Η διεύρυνση χωλαίνει. Το Brexit που θα ισχύσει από 29/3/2019 μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα και για άλλες αποσκιρτήσεις.
Οι μεταρρυθμίσεις που πρέπει να γίνουν οφείλουν να ακολουθήσουν ορισμένες κατεθυντήριες γραμμές:
– να γίνουν με διάφανες δημοκρατικές διαδικασίες,
– τα μέτρα που θα προταθούν να είναι συνεκτικά και εφαρμόσιμα,
– κάθε νέο μέτρο θα πρέπει να διαφυλάσσει το κοινοτικό κεκτημένο,
– να είναι σεβαστά τα έννομα δικαιώματα των κρατών μελών,
– κάθε μεταρρύθμιση να είναι στοχευμένη αλλά και ανάλογη με τις προκλήσεις στις οποίες η ΕΕ καλείται να δώσει απαντήσεις,
– η ΕΕ πρέπει να μπορεί να δρα εκεί που τα εθνικά κράτη αδυνατούν να το πράξουν,
– να αποφευχθεί η δημιουργία νέων θεσμών που θα κάνουν ακόμα πιό δυσνόητη τη λειτουργία τους στα μάτια των πολιτών, αλλά να βελτιωθούν οι υφιστάμενοι.
Το «Μανιφέστο» δεν δίνει απλά ένα περίγραμμα της συνταγματικής θέσμισης της ΕΕ, αλλά κάνει συγκεκριμένες προτάσεις για το ρόλο των βασικών θεσμών:
– αναδεικνύει ως βασική συνταγματική αρχή την έννοια της ευρωπαϊκής κυριαρχίας, η οποία ως μέρος της εθνικής κυριαρχίας που τα κράτη μέλη συνομολογούν να μεταφέρουν στα υπερεθνικά όργανα επιτρέπει στα τελευταία να αποφασίζουν ανεξάρτητα και κυριαρχικά εξυπηρετώντας το κοινοτικό συμφέρον και όχι το στενά εθνικό,
– προτείνει την ενίσχυση του κεντρικού ρόλου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, την εξέλιξη του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σε άνω και κάτω Βουλή, όπου η πρώτη θα εκφράζει τα συμφέροντα των κρατών μελών και η δεύτερη των πολιτών,
– αντιτίθεται στη συγχώνευση του θεσμού των δύο Προέδρων, δηλαδή του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (που προκρίνει ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ) γιατί αυτό θα συμβάλει στην ενίσχυση της διακυβερνητικής προσέγγισης και θα θολώσει ακόμα περισσότερο τη λειτουργία των θεσμών στα μάτια των πολιτών,
– τάσσεται υπέρ της Ευρώπης των πολλών ταχυτήτων και της διεύρυνσης του πεδίου των ‘‘ενισχυμένων συνεργασιών’’ πράγμα που θα αποτρέψει τη στασιμότητα και θα επιτρέψει σε όσους θέλουν να βαδίσουν με ταχύτερους ρυθμούς να μπορέσουν να προχωρήσουν. Αυτό είναι και το βασικό συμπέρασμα που θα πρέπει να αντλήσουμε από τη διαδικασία του Brexit, για να μην ξαναφτάσουμε στο σημείο μία ευρωσκεπτικιστική κυβέρνηση να μπλοκάρει το σύνολο των κρατών μελών, να κωλυσιεργεί, να διαπραγματεύεται συμβιβασμούς στον χαμηλώτερο κοινό παρωνομαστή και στο τέλος να ζητά τη μη εφαρμογή (opt-out) σε ό,τι την αφορά.
Σε επιμέρους υποκεφάλαια το «Μανιφέστο» πραγματεύεται τα δημοσιονομικά θέματα, την εξέλιξη της ΟΝΕ, την ευρωζώνη, τη δικαιοσύνη και τις εσωτερικές υποθέσεις, τη θέση της Ευρώπης στον κόσμο, την Ασφάλεια και την Άμυνα.
Όπως αναγνωρίζουν οι συγγραφείς του «Μανιφέστου» η αλλαγή της Ευρώπης δεν είναι εύκολη υπόθεση, δεν είναι όμως και αδύνατη. Στις 39 σελίδες του φιλοδοξεί να εξηγήσει γιατί η μεταρρύθμιση είναι αναγκαία, τί πρέπει να γίνει και με ποιόν τρόπο. Στη σύνταξη του «Μανιφέστου» συνέβαλαν εκτός από τους ευρωβουλευτές που είναι μέλη της Ομάδας Σπινέλι, πολλοί άλλοι γνώστες των θεμάτων, μέλη διαφόρων ‘‘δεξαμενών σκέψης’’, δημοσιογράφοι, καθώς και αρκετά υπηρεσιακά στελέχη των ευρωπαϊκών θεσμών εν ενεργεία ή πρώην με μεγάλη εμπειρία. Πρόεδρος της Ομάδας είναι ο Βρετανός Andrew Duff, πρώην ευρωβουλευτής (1999-2014) της πολιτικής ομάδας των Φιλελευθέρων.
ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ “Manifesto for the Future of Europe: A Shared Destiny” ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ