Το ομιχλώδες φθινοπωρινό πολιτικό σκηνικό, η δεύτερη αξιολόγηση, ο φορολογικός Γολγοθάς, τα απόνερα των τηλεοπτικών αδειών, οι μεγάλες προκλήσεις για την Ευρώπη το 2017, οι τοπικές εκλογές στη Γερμανία, το θέμα με το «μπουρκίνι» και η πολύπαθη Κεντροαριστερά, είναι τα θέματα του νέου Δελτίου του ΔΙΚΤΥΟΥ.
Φθινοπωρινή πολιτική ομίχλη
Τα μεγάλα θέματα της οικονομίας που επηρεάζουν τις πολιτικές εξελίξεις είναι ανοικτά. Τα εργασιακά, τα θέματα των Τραπεζών (κόκκινα δάνεια, διοικήσεις κλπ) και η νέα πολιτική συζήτηση που ξεκινά η Κυβέρνηση με τους Θεσμούς, θα επηρεαστεί από την εικόνα των δημοσιονομικών μεγεθών. Στο ίδιο κλίμα προστίθεται και η δύσκολή συζήτηση για τα προαπαιτούμενα των 2.8 δις. και έτσι ο Πρωθυπουργός θα προτιμήσει στη ΔΕΘ να διατηρήσει ή και να ενισχύσει την πολιτική επικοινωνία που έχει με τους πολίτες, που δέχονται το βάρος των μέτρων που η Κυβέρνηση αναγκάστηκε να λάβει. Η φετινή ΔΕΘ για την Κυβέρνηση θα είναι η αφετηρία της νέας της πορείας. Η θα καταφέρει να περιορίσει τις αμυχές από τα υφεσιακά μέτρα και να τονώσει τις υπόλοιπες θεσμικές της πρωτοβουλίες (τηλεοπτικές άδειες, Παιδεία κλπ) ή θα ξεκινήσει η αντίστροφη μέτρηση της αναπόφευκτης κυβερνητικής φθοράς σε περίοδο μνημονίου. Η επιχειρούμενη συγκρότηση της συμμαχίας του Νότου αποτελεί μία ακόμα επικοινωνιακή καταρχάς κίνηση κατά της πολιτικής λιτότητας στην ΕΕ, που όμως στο χέρι της Κυβέρνησης είναι αν θα μπορέσει να της προσδώσει δυναμική και να τη μετουσιώσει σε γενικότερη προοπτική για την ΕΕ με πρώτο σταθμό τη Σύνοδο στην Μπρατισλάβα για τη μετά Brexit περίοδο.
Τι μάθαμε από την υπόθεση των τηλεοπτικών αδειών
Για το θέμα αυτό έχει χυθεί πολύ μελάνι. Εμείς, θα περιοριστούμε σε όσα προκύπτουν από την υπόθεση αυτή από την αρχή της εξέλιξης της έως τώρα, προχωρώντας σε κάποια «διδάγματα» από τη στάση της Κυβέρνησης.
Καταρχάς, ως εισαγωγική παρατήρηση που λέει πολλά όχι μόνο για το σήμερα και τη συγκεκριμένη υπόθεση, αλλά και για μελλοντικές αντίστοιχες περιπτώσεις, η Κυβέρνηση έδειξε μία «ενόχληση» απέναντι στα συνταγματικά εργαλεία που θα μπορούσαν και θα έπρεπε να λειτουργήσουν για τη διεκπεραίωση της υπόθεσης. Ανεξαρτήτως πολιτικών διαφορών και διαφορετικών προγραμμάτων, υπάρχει ένας συνεκτικός δεσμός αυτονόητος και αδιαμφισβήτητος, το Σύνταγμα. Αυτός ο Θεσμός δεν λειτούργησε με ευθύνη της Κυβέρνησης στο θέμα των τηλεοπτικών αδειών. Αν η Κυβέρνηση ήθελε να λειτουργήσει θα έπρεπε εκείνη πρώτη να κινήσει τη συναινετική διαδικασία στελέχωσης του ΕΣΡ. Η συναίνεση ξεκινά πάντα από την Κυβέρνηση. Εκείνη όμως επέλεξε να μην κινηθεί συναινετικά.
- Ο αριθμός 4 είναι το πρόβλημα. Η τεχνολογία επιτρέπει τη λειτουργία περισσότερων σταθμών, όπως πχ στην Κύπρο που διαθέτει 7 και στην Αυστρία που λειτουργούν 12. Με τον αριθμό αυτό τίθεται εν αμφιβόλω ο πλουραλισμός και η πολυφωνία που αποτελούν συν τοις άλλοις και υποχρέωση βάσει του Δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αν η Κυβέρνηση ήθελε να βάλει τάξη, θα έπρεπε εκ των προτέρων να έχει προσδιορίσει τον αριθμό και των περιφερειακών αδειών και των θεματικών, ώστε να γνωρίζει ο κάθε υποψήφιος τα όρια του ανταγωνισμού. Είναι σαφές ότι αυτή η πληροφορία επηρεάζει ευθέως την αποτίμηση των αδειών από τους συμμετέχοντες και, κατά συνέπεια, τα έσοδα. Όσο μεγαλύτερη η αβεβαιότητα σχετικά με τον συνολικό αριθμό και το είδος των αδειών, τόσο μικρότερο το τίμημα. Η Κυβέρνηση φανερά πλέον επιδιώκει τη δημιουργία δικού της μιντιακού πλεονεκτήματος με τη λογική όμως, του «βλέποντας και κάνοντας» που έχουμε δει και αλλού.
- ΜΜΕ δεν είναι μόνο λεφτά. Αν η Κυβέρνηση ήθελε να αλλάξει άρδην το τοπίο στην Τηλεόραση, έπρεπε – όπως άλλωστε αποτελεί πάγια θέση της «καλλιεργημένης αριστεράς» – να σηκώσει ψηλά τον πήχη της ποιότητας του προγράμματος. Εκτός από συνταγματική υποχρέωση είναι αυτονόητη απαίτηση της εποχής. Όπως όλα κρίθηκαν και επικρίθηκαν μέσα από τη μέγγενη της κρίσης, έτσι ήρθε η ώρα και η ποιότητα των τηλεοπτικών προγραμμάτων να περάσουν από την εποχή της φούσκας στην εποχή της ποιοτικής ανασύνταξης. Αυτό το αίτημα, όμως, έμεινε αναπάντητο. Η Κυβέρνηση δεν έβαλε καμία άλλη παράμετρο ποιότητας ή προϋπόθεση υποχρέωσης κατάθεσης προγράμματος στους υποψήφιους. Προκύπτει άρα μία συνέχιση της κυβερνητικής λογικής «να πληρώνουν όσοι έχουν» ή καλύτερα να φαίνεται ότι τα παίρνουμε από κάποιους για να διατηρήσουμε το επικοινωνιακό πλεονέκτημα.
- Είναι παράλογο το ίδιο αγαθό (συχνότητα) να κοστολογείται με τεράστια απόκλιση. Από τη σκοπιά του Δημοσίου, η διαδικασία δημοπράτησης των αδειών που επέλεξε η κυβέρνηση δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι ήταν η βέλτιστη για την αύξηση των εσόδων. Η Κυβέρνηση πρέπει να εξηγήσει και να τεκμηριώσει την επιλογή της.
- Και τώρα τι μέλλει γενέσθαι; Θα συγκροτηθεί το ΕΣΡ; Πώς σκοπεύει η Κυβέρνηση να αντιμετωπίσει την ισχυρή πιθανότητα – απειλή ανεργίας για χιλιάδες εργαζομένους; Πότε και πώς θα ακολουθήσει η δημοπράτηση των υπολοίπων αδειών;
2017: έτος ιστορικής καμπής για την ΕΕ
Δεν είναι μόνο οι κρίσιμες εκλογές σε Γαλλία και Γερμανία που θα καθορίσουν εν πολλοίς τις εξελίξεις στην Ευρώπη. Μία σειρά από σημαντικές προκλήσεις ορθώνονται μπροστά στην Ένωση που θα κληθεί τις αντιμετωπίσει ανεξαρτήτως πολιτικών αλλαγών.
1. Ασφάλεια σε ένα ασταθές και μεταβαλλόμενο περιβάλλον.
Το περιφερειακό περιβάλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν ήταν ποτέ πιο ταραγμένο, από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Από τις 76 κρίσης που μελετήθηκαν από τη τον οργανισμό Crisis Group το Μάιο 2016, οι 20 είναι στη γειτονιά της ΕΕ, λιγότερο από 5 ώρες με το αεροπλάνο από τις Βρυξέλλες…όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά.
2. Μετανάστευση και την κοινωνική συνοχή.
Στην Ευρώπη, το έτος 2015 αναμφισβήτητα θα μείνει στην ιστορία ως το έτος της «προσφυγικής κρίσης». Περισσότερα από 1. 200.000 άτομα, μεταξύ των οποίων πάνω από 100 000 παιδιά, βρέθηκαν στην ΕΕ αναζητώντας ασφάλεια και μια καλύτερη ζωή. Σε αυτούς πρέπει να προσθέσουμε και περίπου 140.000 που έχουν φθάσει από τις αρχές του 2016. Η αποτελεσματική ενσωμάτωση τους συνιστά μία πολυδιάστατη διαδικασία με εκπαιδευτικές, εργασιακές και κοινωνικές πτυχές. Πώς οι χώρες της ΕΕ ανταποκρίνονται στην πρόκληση της μετανάστευσης, είναι κάτι που θα έχει τελικά σημαντικό αντίκτυπο στην οικονομική και κοινωνική ευημερία όλων των πολιτών. Η υπόθεση αυτή προχωρά παράλληλα με τη διασφάλιση ότι τα παιδιά των προσφύγων θα έχουν μια θέση στο σχολείο και επεκτείνεται στην αξιολόγηση των ικανοτήτων των ενηλίκων μεταναστών, ώστε να ενταχθούν στην αγορά εργασίας.
Η μετανάστευση είναι σε μεγάλο βαθμό μια αστική πραγματικότητα, με έναν αυξανόμενο αριθμό των πόλεων να έχουν να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της μετανάστευσης σε καθημερινή βάση. Ένα επείγον πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι τοπικές αρχές είναι πώς να στεγάσουν τις νέες αφίξεις, μια κατάσταση που επιδεινώνεται από το σφιχτό δημοσιονομικό πλαίσιο. Μια σειρά από βραχυπρόθεσμες λύσεις έχουν ξεδιπλωθεί, όπως η παροχή προσωρινής στέγασης ή η δημιουργία κέντρων υποδοχής, με την οικονομική επιβάρυνση να είναι σημαντική. Το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης μπορεί να παρέχει έκτακτη χρηματοδότηση για να βοηθήσει με τους μετανάστες ως προς την υποδοχή, ενώ το Ταμείο Ευρωπαϊκής βοήθειας στους απόρους, μπορεί επίσης να χρηματοδοτήσει μέτρα για την παροχή τροφίμων καθώς και υλική βοήθεια.
Σε κάθε περίπτωση πρέπει να υπογραμμιστεί ότι η εξέλιξη της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας για το προσφυγικό, αποτελεί τη λεπτή γραμμή που κρατά ακόμα μία στοιχειώδη ισορροπία στο πρόβλημα. Αν η συμφωνία αυτή καταρρεύσει – ειδικά αν αυτό γίνει πριν από τις εκλογές σε Γερμανία και Γαλλία – είναι σφόδρα πιθανό η προσφυγική πίεση προς τον Ευρωπαϊκό Νότο να καταστεί ασφυκτική.
3. Ανταγωνιστικότητα και ενίσχυση της Απασχόλησης.
Παρά τα κάποια δειλά σημάδια της οικονομικής ανάκαμψης και των μετριοπαθών προβλέψεων για την ανάπτυξη του 1,8% στην ΕΕ (ζώνη του ευρώ= 1,6%), οι επιπτώσεις της χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης από το 2007/2008 είναι ακόμα ορατές. Δεν έχει μόνο παραμείνει αναιμική η συνολική οικονομική ανάκαμψη, αλλά είναι και άνισα κατανεμημένη στα κράτη μέλη, απειλώντας το διαχρονικό ζητούμενο της οικονομικής σύγκλισης στην ΕΕ. Πλέον προκύπτουν τρεις οικονομικές προτεραιότητες: (i) «αναθέρμανση των επενδύσεων», (ii) «επιτάχυνση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων για τον εκσυγχρονισμό των οικονομιών της ΕΕ», και (iii) «υπεύθυνες δημοσιονομικές πολιτικές». Μαζί τίθεται και η πρόκληση του ιδιωτικού τομέα να επενδύσει και να δημιουργήσει ευκαιρίες απασχόλησης.
Μία σημαντική και αρνητική πτυχή είναι το επενδυτικό κενό. Το ύψος της επενδυτικής δραστηριότητας (ακαθάριστες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου σε σχέση με το ΑΕΠ) μειώθηκε στη ζώνη του ευρώ κατά περίπου 15%. Έπεσε από την κορύφωση του στο 23,2% (2007) σε 19,6%. Το 2004, η επενδυτική δραστηριότητα στη ζώνη του ευρώ ήταν 21,7% (ΕΕ-28: 21,1%). Το 2015 το ποσοστό ήταν 19,8% (ΕΕ-28: 19,6%). Οι επενδύσεις στην ΕΕ εξακολουθούν να είναι αρκετά κάτω από το προ της κρίση επίπεδο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το «επενδυτικό χάσμα» να ανέρχεται στο 1,7% του ΑΕΠ για την ΕΕ (και 1,9% για τη ζώνη του ευρώ).
Απόρροια των παραπάνω είναι και το κενό ανταγωνιστικότητας. Αυτό αφορά, το κόστος της επιχειρηματικής δραστηριότητας σε μία χώρα σε σχέση με τους άλλες. Σε αυτό το πλαίσιο, οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις είναι ο κρίσιμος παράγοντας. Τομείς όπως η αγορά εργασίας, το επιχειρηματικό περιβάλλον, η καινοτομία, η γραφειοκρατία κλπ κρίνουν και ορίζουν την ανταγωνιστικότητα. Όπως φαίνεται από το Δείκτη Παγκόσμιας Ανταγωνιστικότητας του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, καλύτερη χώρα πέρυσι σε επίπεδο ετήσιας απόδοσης – μεταβολής, ήταν η Γερμανία (θέση 4) και η χειρότερη…η Ελλάδα (κατάταξη 81) από 144 χώρες. Τρεις χώρες εκτός της ζώνης του ευρώ η Σουηδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Δανία βρέθηκαν στην 9η, 10η και 12η θέση αντίστοιχα. Πέρυσι, η Εσθονία (30) και η Τσεχία (31) βρέθηκαν πιο ψηλά από την Ισπανία (33), την Πορτογαλία (38) ακόμα και την Ιταλία (43).
Μεταξύ λαϊκισμού και συνταγματικών κανόνων – Η υπόθεση για το μπουρκίνι
Πέρα από τις παραπάνω δεδομένες προκλήσεις για την ΕΕ το επόμενο διάστημα, μία ορατή απειλή έρχεται να προστεθεί στη δύσκολη εποχή που ανατέλλει για την Ευρώπη.
Η νίκη του AfD στις τοπικές εκλογές στη Γερμανία αποτελεί ένα τρανταχτό σήμα κινδύνου. Η μεταναστευτική πολιτική που εκπόνησε και υλοποίησε η Καγκελάριος δέχθηκε ισχυρή αμφισβήτηση από τους πολίτες. Υπάρχουν πολλές ομοιότητες, αλλά και διαφορές, μεταξύ της ατζέντας Schroder των οικονομικών μεταρρυθμίσεων και της πολιτικής για τους πρόσφυγες της Μέρκελ. Αυτό που και οι δύο έχουν κοινό είναι ότι ήταν πολιτικά καταστροφικές για τα κόμματά τους. Συμφωνούμε με τη γενική ερμηνεία της ήττας ότι συνιστά τον προάγγελο του πολιτικού κλονισμού της Μέρκελ. Αλλά δεν μπορούμε να αποκλείσουμε ακόμα τίποτε. Είναι πιθανό η Καγκελάριος να κατέβει στις εκλογές του 2017, αλλά σε κάθε περίπτωση ό,τι και αν συμβεί ένα είναι σίγουρο. Ότι η Καγκελάριος Μέρκελ δεν θα βρεθεί εύκολα ξανά σε ποσοστά υψηλής αποδοχής. Το CDU εξακολουθεί να μην έχει κάποιον διάδοχο για τη θέση της. Το επόμενο μεγάλο γεγονός που πρέπει να προσέξει κανείς είναι οι περιφερειακές εκλογές στην Κάτω Σαξονία την επόμενη εβδομάδα, οι εκλογές στο Βερολίνο σε λίγες ημέρες και το συνέδριο του CDU στις 14 και 15 Δεκέμβριου. Η κα. Μέρκελ είπε ότι θα εξετάσει την πιθανότητα να κατέβει πάλι υποψήφια Καγκελάριος μόνο αν επανεκλεγεί Πρόεδρος του CDU . Αυτή θα είναι η μεγάλη δοκιμασία.
Το αποτέλεσμα των εκλογών κατέδειξε ότι οι πολίτες δεν ψηφίζουν με μόνο γνώμονα την οικονομική πολιτική. Εξίσου ψηλά στην ατζέντα μπορεί να βρεθούν θέματα ασφάλειας, ταυτότητας, κοινωνικής προοπτικής κλπ. Οι εκλογές στο γερμανικό κρατίδιο απέκτησαν πανγερμανικό πρόσημο. Τα θέματα της τοπικής πολιτικής έμειναν στο περιθώριο και έτσι η ατζέντα των εκλογών σε ένα χρόνο, εν πολλοίς οριστικοποιήθηκε ήδη. Η κα. Μέρκελ πολύ δύσκολα θα μπορέσει να αλλάξει την προεκλογική ατζέντα. Από την άλλη είναι πολύ απλουστευτικό να οριοθετούμε συλλήβδην τους ψηφοφόρους του AfD στο πλαίσιο των ψηφοφόρων διαμαρτυρίας απλώς και μόνο. Η ψήφος στο κόμμα αυτό υπήρξε πολυσυλλεκτική και συνειδητή, κάτι που την καθιστά αρκετά ανησυχητική. Το λαϊκιστικό περιθώριο βγαίνει στο προσκήνιο. Η Δημοκρατία θα δοκιμαστεί το επόμενο διάστημα στην Ευρώπη.
Μία ιδιαίτερη ενδυματολογικά…αλλά κυρίως πολιτισμικά υπόθεση με πολλές πολιτικές και κοινωνικές προεκτάσεις, είναι η υπόθεση με το «μπουρκίνι» στη Γαλλία. Καταρχάς να εξηγήσουμε ότι η λέξη «μπουρκίνι» είναι ένας νεολογισμός που προέρχεται από το συγκερασμό των λέξεων «μπουρκα» και «μπικίνι». Γίνεται λοιπόν, σαφές ότι αφορά ένδυμα γυναικείο για την παραλία.
Η υπόθεση πήρε μεγάλες διαστάσεις όταν η γαλλική πόλη της Νίκαιας ήρε μια αμφιλεγόμενη απαγόρευση για το μπουρκίνι ύστερα από απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου που απεφάνθη ότι οι εν λόγω απαγόρευση είναι παράνομες. Απαγορεύσεις σχετικά με τα μαγιό που καλύπτουν πλήρως το σώμα έχουν επίσης ακυρωθεί στις Κάννες, και αλλού, αλλά παραμένουν εν ισχύ σε τουλάχιστον 25 άλλες γαλλικές παράκτιες πόλεις.
Στις 26 Αυγούστου, το Συμβούλιο της Επικρατείας, το ανώτατο διοικητικό δικαστήριο της Γαλλίας, έκρινε ότι οι δημοτικές αρχές σε Villeneuve-Loubet, μια παραθαλάσσια πόλη στη γαλλική Ριβιέρα, δεν έχουν το δικαίωμα να απαγορεύσουν τα μπουρκίνι. Το δικαστήριο έκρινε ότι η απαγόρευση – η οποία εκδόθηκε μετά την επίθεση τζιχάντ στη Νίκαια στις 14 Ιουλίου, κατά την οποία 86 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους – ήταν «μια σοβαρή και προδήλως παράνομη επίθεση στις θεμελιώδεις ελευθερίες, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας της κυκλοφορίας και της ελευθερίας της συνείδησης.» Οι δικαστές έκριναν ότι οι τοπικές αρχές θα μπορούσαν να περιορίσουν τις ατομικές ελευθερίες, μόνο αν μπορούσε να «αποδειχθεί ο κίνδυνος» για τη δημόσια τάξη.
Η υπόθεση προκάλεσε πολιτική θύελλα με δηλώσεις πολιτικών ηγετών στα γαλλικά ΜΜΕ σε καθημερινή βάση. Σύμφωνα με τον γάλλο πρωθυπουργό Manuel Valls, τα μπουρκίνι είναι «η επιβεβαίωση της ύπαρξης του πολιτικού Ισλάμ στο δημόσιο χώρο». Σε μια συνέντευξη του δήλωσε: «Στηρίζω όσους εξέδωσαν τις απαγορεύσεις … οι παραλίες, όπως κάθε δημόσιος χώρος, πρέπει να προστατεύονται από τις θρησκευτικές αξιώσεις και σύμβολα. Το μπουρκίνι είναι ένα αντι-κοινωνικό πολιτικό σχέδιο με σκοπό κυρίως την υποταγή της γυναίκας. Πίσω από το μπουρκίνι βρίσκεται η ιδέα ότι οι γυναίκες, από τη φύση τους, είναι πόρνες, ακάθαρτες, και ότι θα πρέπει να καλύπτονται πλήρως. Αυτό δεν είναι συμβατό με τις αξίες της Γαλλίας και της Δημοκρατίας. Η Δημοκρατία πρέπει να αμυνθεί ».
Έχει σημασία, όμως, να διαβάσει κανείς και τις δηλώσεις των Δημάρχων ορισμένων πόλεων αντιμετώπισαν το ζήτημα. Ο Henri Leroy, ο δήμαρχος του Mandelieu-La-Napoule, μία από τις πρώτες γαλλικές πόλεις που απαγόρευσε το μπουρκίνι, είπε ότι οι μουσουλμάνοι κάτοικοι θα πρέπει να καταλάβουν ότι «είναι πρώτα γάλλοι πολίτες και μετά μουσουλμάνοι».
Ο συντηρητικός δήμαρχος των Καννών, David Lisnard, είπε το μπουρκίνι είναι μια «στολή που συνιστά το σύμβολο του ισλαμικού εξτρεμισμού».
Ο δήμαρχος του Fréjus, David Rachline, έγραψε ότι η απόφαση του Συμβουλίου Επικρατείας, ήταν μια «νίκη για το ριζοσπαστικό Ισλάμ, για το πολιτικό Ισλάμ, το οποίο αναπτύσσεται στη χώρα μας.»
Στο ίδιο μήκος κύματος βρίσκεται και η πλειοψηφία της γαλλικής κοινής γνώμης. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι υπάρχει ευρεία υποστήριξη για τις απαγορεύσεις των μπουρκίνι. Σύμφωνα με μια δημοσκόπηση του IFOP που δημοσιεύθηκε από την εφημερίδα Le Figaro στις 25 Αυγούστου, το 64% των πολιτών στη Γαλλία επικροτεί την απαγόρευση σε αντίθεση με το 6% που διαφωνούν. Ο διευθυντής της IFOP Jérôme Fourquet, δήλωσε: «Τα αποτελέσματα είναι παρόμοια με αυτά που μετρήσαμε τον Απρίλιο για το πέπλο και τη χρήση μαντίλας σε δημόσιους δρόμους (63% αντίθεση στη χρήση). Οι παραλίες εξισώνονται με τους δρόμους, όπου η χρήση των επιδεικτικών θρησκευτικών συμβόλων απορρίφθηκε από τα 2/3 των Γάλλων.»
Η υπόθεση αυτή εξελίχθηκε στη Γαλλία, αλλά αντίστοιχα ζητήματα έχουν ανακύψει και σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Κάθε χώρα έχει προχωρήσει σε διαφορετικό τρόπο αντιμετώπισης. Το γεγονός όμως, ότι πολλές έχουν προβεί σε κάποιου είδους απαγόρευση αποτελεί κάτι που δείχνει μία τάση στον ευρωπαϊκό χώρο και που ενδεχομένως να αποτελέσει αντικείμενο έντονης αντιπαράθεσης τους επόμενους μήνες εν όψει των εκλογών σε Γερμανία και Γαλλία.
Αυστρία. Στις 13 Αυγούστου, ο Norbert Hofer, (FPÖ) ο υποψήφιος του Αυστριακού Κόμματος της Ελευθερίας για την προεδρία, ζήτησε την απαγόρευση της μπούρκα. Ο υπουργός Εσωτερικών κ. Sobotka είπε ότι μια καθολική απαγόρευση της μπούργκα θα ήταν «συνταγματικά προβληματική». Μια πανεθνική δημοσκόπηση που δημοσιεύθηκε στις 25 Αυγούστου διαπίστωσε ότι το 75% των Αυστριακών συμφωνούν με την απαγόρευση της μπούρκα. Τον Ιούνιο του 2016, η πόλη Hainfeld έγινε ο πρώτος δήμος στην Αυστρία που θέσπισε την απαγόρευση των μπουρκίνι σε δημόσιες πισίνες.
Χώρες Βαλτικής. Τον Απρίλιο του 2016, η κυβέρνηση της Λετονίας ανακοίνωσε την πρόθεση της να προχωρήσει στη νομοθετική απαγόρευση της μπούρκα. Η κυβέρνηση δήλωσε ότι ο σκοπός του νόμου, που ελπίζει ότι θα τεθεί σε ισχύ το 2017, είναι να εξασφαλίσει ότι οι μουσουλμάνοι μετανάστες σέβονται τις αξίες της χώρας. Παρόμοιες απαγορεύσεις συζητούνται επίσης στην Εσθονία και τη Λιθουανία.
Βέλγιο. Τον Ιούλιο του 2011, το Βέλγιο έγινε η δεύτερη ευρωπαϊκή χώρα μετά τη Γαλλία που απαγόρευσε την μπούρκα. Οι παραβάτες αντιμετωπίζουν πρόστιμο των 137 € και μέχρι επτά ημέρες φυλάκιση.
Μ. Βρετανία. Στις 31 Αυγούστου, μια δημοσκόπηση της YouGov κατέγραψε ότι η πλειοψηφία των Βρετανών είναι υπέρ της απαγόρευσης της μπούρκα στους δημόσιους χώρους. Σύμφωνα με τη δημοσκόπηση, το 57% των Βρετανών υποστηρίζουν την απαγόρευση ενώ 25% είναι αντίθετοι. Η μόνη ηλικιακή ομάδα που αντιτάσσεται στην απαγόρευση είναι οι νέοι 18-24 ετών. Όλοι οι άλλοι ήταν υπέρ, με την 65+ ομάδα να υποστηρίζουν την απαγόρευση με 78%.
Βουλγαρία. Τον Ιούνιο του 2016, το Κοινοβούλιο ενέκρινε ένα νέο νόμο που απαγορεύει την μπούρκα. Η κίνηση αυτή καθιστά τη Βουλγαρία την τρίτη ευρωπαϊκή χώρα που περνά τέτοιο νόμο μετά τη Γαλλία και το Βέλγιο. Ο νόμος ορίζει ότι τα ρούχα που κρύβουν το πρόσωπο δεν μπορεί να φορεθούν σε κτήρια και υπηρεσίες της κεντρικής και τοπικής διοίκησης της Βουλγαρίας, σε σχολεία, πολιτιστικά ιδρύματα, καθώς και σε δημόσιους χώρους αναψυχής, αθλητισμού κλπ. Ενδυμα που καλύπτει το κεφάλι, τα μάτια, τα αυτιά και το στόμα θα πρέπει να επιτρέπεται μόνο όταν είναι απαραίτητο για λόγους υγείας, επαγγελματική ανάγκη και σε αθλητικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Ο νόμος προβλέπει την επιβολή προστίμου των 200 λέβα (€ 100) για μια πρώτη παραβίαση της απαγόρευσης. Για τη δεύτερη και περαιτέρω παραβάσεις, το πρόστιμο είναι 1.500 λέβα (€ 755?) και συνεπάγεται και απώλεια των κοινωνικών παροχών.
Τσεχία. Τον Μάρτιο του 2016 μία μουσουλμάνα φοιτήτρια κατέθεσε μήνυση εναντίον σχολής νοσοκόμων στην Πράγα που της είχε απαγορεύσει να φοράει μαντίλα στην τάξη κατά τη διάρκεια τάξεις. Η σχολή ισχυρίστηκε ότι οι μαθητές δεν θα πρέπει να έχουν το κεφάλι καλυμμένο στην τάξη.
Δανία. Τον Αύγουστο του 2016, το Λαϊκό Κόμμα της Δανίας ανακοίνωσε ότι θα υποβάλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρόταση για την απαγόρευση μπούρκα.
Γερμανία. Στις 18 Αυγούστου, ο υπουργός Εσωτερικών Thomas de Maizière ανακοίνωσε την πρόταση για «μερική απαγόρευση της μπούργκα» που θα απαγορεύει τη χρήση της μουσουλμανικής μαντίλας στο πρόσωπο σε δημόσιους χώρους, συμπεριλαμβανομένων των παιδικών σταθμών, σχολείων, πανεπιστημίων, κυβερνητικών γραφείων και κατά την οδήγηση. «Απορρίπτουμε τα πέπλα full-face», δήλωσε ο Υπουργός. « Αυτό δεν ταιριάζει στην κοινωνία μας, στον τρόπο μας να επικοινωνούμε, στην κοινωνική συνοχή μας. Γι αυτό απαιτούμε να μας δείχνετε το πρόσωπό σας». Μια νέα δημοσκόπηση που δημοσιεύθηκε από την Infratest DIMAP στις 26 Αυγούστου διαπίστωσε ότι το 81% των Γερμανών είναι υπέρ της απαγόρευσης της μπούρκα στους δημόσιους χώρους. Η δημοσκόπηση διαπίστωσε ότι το 51% υποστηρίζει την πλήρη απαγόρευση της μπούρκα.
Ιταλία. Από την 1η Ιανουαρίου, 2016, η μπούρκα και το νικάμπ έχουν απαγορευτεί από όλα τα δημόσια γραφεία και νοσοκομεία στην βορειοανατολική περιοχή της Λομβαρδίας. Στις 17 Αυγούστου, όμως, ο υπουργός Εσωτερικών Angelino Alfano δήλωσε ότι η Ιταλία δεν θα απαγορεύσει το μπουρκίνι, επειδή μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε να προκαλέσει αντιδράσεις στη μουσουλμανική κοινότητα.
Ολλανδία. Τον Μάιο του 2015, η ολλανδική κυβέρνηση ενέκρινε τη μερική απαγόρευση ενδύματος που καλύπτει τα πρόσωπα των γυναικών στις δημόσιες μεταφορές και σε δημόσιους χώρους, όπως τα σχολεία και τα νοσοκομεία. Οι παραβάτες υπόκεινται σε πρόστιμο € 405. Η απαγόρευση δεν ισχύει για όσες γυναίκες φορούν τη μπούρκα ή το νικάμπ στο δρόμο.
Ισπανία. Τον Δεκέμβριο του 2010, η πόλη της Καταλονίας Lérida, θέσπισε την απαγόρευση της μπούργκα σε δημόσιους χώρους. Τον Φεβρουάριο του 2013, το ισπανικό Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε ότι η απαγόρευση ήταν αντισυνταγματική. Το δικαστήριο υπογράμμισε ότι η απαγόρευση «συνιστά περιορισμό του θεμελιώδους δικαιώματος στην άσκηση της ελευθερίας της θρησκείας, η οποία είναι εγγυημένη από το ισπανικό Σύνταγμα.» Το δικαστήριο ανέφερε, επίσης, ότι ο περιορισμός ενός θεμελιώδους δικαιώματος μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω των νόμων σε εθνικό επίπεδο, όχι μέσα από τοπικές διατάξεις.»
Το ζήτημα είναι σαφές ότι άπτεται του μείζονος θέματος της ενσωμάτωσης των μεταναστών και δη των Μουσουλμάνων στις ευρωπαϊκές κοινότητες. Πάγια θέση μας είναι ότι το θέμα αυτό χρειάζεται ως βασική αφετηρία αντιμετώπισης την υπεροχή της αρχής που έχει εκφράσει πρώτος ο Γερμανός φιλόσοφος Γ. Χάμπερμας για τον «συνταγματικό πατριωτισμό» (constitutional patriotism). Δηλαδή, κάθε οργανωμένη Πολιτεία προτάσσει στα μέλη της και ζητεί από αυτή πρώτα και κύρια το σεβασμό στο Σύνταγμα και τους κανόνες λειτουργίας της κοινωνίας. Μετά έρχονται όλα τα υπόλοιπα, ήθη, έθιμα και παραδόσεις. Η ιδιότητα και η ταυτότητα του πολίτη – μμε ό,τι αυτή συνεπάγεται – είναι υπέρτερη όλων.
Διάλογος στην κεντροαριστερά: Ολημερίς το χτίζανε…
Σε προηγούμενα Δελτία έχουμε αναφερθεί πολλάκις στην πολιτική ρευστότητα και κινητικότητα που παρουσιάζει στην χώρα μας ο χώρος της σοσιαλδημοκρατίας παράλληλα με την ελλιπή αντιπροσωπευτικότητα του καθώς και τις πολιτικές διεργασίες που διεξάγονται στον ευρύτερο χώρο του λεγόμενου «κέντρου». Ως Think Tank προοδευτικής πολιτικής, έχουμε καταθέσει μάλιστα και συγκεκριμένες προτάσεις για την ανασύσταση του χώρου, ακόμα και μέσω της συσταθείσας από κοινοβουλευτικά κόμματα, φορείς και κινήσεις πολιτών, «Επιτροπής Διαλόγου» η οποία πρόσφατα ολοκλήρωσε τις εργασίες της.
Από την πρώτη στιγμή είχαμε τονίσει με σαφήνεια πως η τεράστια πολιτική ανάγκη αναδιοργάνωσης και ουσιαστικής αντιπροσώπευσης μιας πολύ μεγάλης μερίδας του εκλογικού σώματος που έχει ως πολιτική αναφορά της το «κέντρο» περνάει υποχρεωτικά μέσα από τη σύσταση ενός νέου πολιτικού φορέα, από μηδενική βάση, ο οποίος θα κινητοποιήσει το τεράστιο ποσοστό «ανενεργών» και «απεχόντων» στελεχών και πολιτών που προέρχονται ή εκφράζονται από τον συγκεκριμένο χώρο αλλά δεν εμπνέονται από τις υπάρχουσες κομματικές προτάσεις, αποτελώντας ταυτόχρονα κι έναν αυτόνομο και ουσιαστικό πολιτικό πόλο προοδευτικής και μεταρρυθμιστικής έκφρασης, ανάμεσα στον υπάρχοντα ελλειμματικό και ψευδεπίγραφο διπολισμό ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ.
Παρακολουθώντας και αναλύοντας όλη αυτή την πορεία των μέχρι σήμερα διεργασιών και συζητήσεων, είχαμε επίσης επισημάνει πως οι όποιες διαδικασίες θα έχουν ουσιαστικό αποτέλεσμα μόνο μέσα από βαθιές και πλατειές δημοκρατικές διαδικασίες, ανοιχτές και ελκυστικές στην ευρύτερη κοινωνία, χωρίς προαπαιτούμενα, περιχαρακώσεις και «κομματικούς πατριωτισμούς». Απευθυνόμενοι μάλιστα στους δύο υπάρχοντες κοινοβουλευτικούς σχηματισμούς ΠΑΣΟΚ και ΠΟΤΑΜΙ, οι οποίοι εκ των πραγμάτων έχουν τον πρώτο λόγο και τη μεγαλύτερη ευθύνη σύνθεσης και συλλογικοποίησης των διαδικασιών, έχουμε τονίσει πως αν η όποια συζήτηση παραμείνει επί της ουσίας προνόμιο κομματικών ηγεσιών και παραγόντων, όχι απλά θα αποτύχει αλλά θα παρέλθει ως εντελώς αδιάφορη και περιθωριοποιημένη από το πλατύ κοινό της παράταξης, ακόμα και των υποστηρικτών και των φίλων.
Θα επιμείνουμε στην θέση μας πως για να έχει νόημα και για να καταφέρει να αποκτήσει σάρκα και οστά το όποιο εγχείρημα, θα πρέπει να περάσει επάνω από τον πήχη της όποιας υπάρχουσας κομματικής ανασφάλειας για τυπική κοινοβουλευτική …επιβίωση και να κοιτάξει μακριά στις επόμενες δεκαετίες κι όχι μόνο στις επόμενες εκλογές. Αυτό δείχνουν οι μετρήσεις κοινής γνώμης όταν οι πολίτες ερωτούνται για την ανάγκη σύστασης νέου κόμματος, αυτό υποδεικνύουν οι εκατοντάδες χιλιάδες «απέχοντες» από την κάλπη με σαφή πολιτική αναφορά στον συγκεκριμένο χώρο, εκεί μας οδηγεί και η ίδια η ιστορία του χώρου, όποτε έπαψε ο κομματικός φορέας που τον εξέφραζε να αποτελεί ουσιαστικό πόλο, η γέννηση ενός καινούργιου έφερνε την λύση και την ουσία στην αντιπροσώπευση και στην ενότητα.
Γιάννης Μαστρογεωργίου, Διευθυντής Δικτύου
Γιώργος Παπούλιας, Πολιτικός Επιστήμονας – Συνεργάτης Δίκτύου