Ανάλυση: Το άχθος και άγος των πρόωρων συντάξεων

Η κατάσταση του Ελληνικού συνταξιοδοτικού συστήματος[1]

Το άχθος και άγος των πρόωρων συντάξεων

Η μετα- αλήθεια των αριθμών του ασφαλιστικού που βόλευε

Άραγε, οι αριθμοί μετράνε; Προφανώς και μετράνε, γιατί αν θέλει κανείς να προβεί σε σοφές και λογικές πράξεις, οφείλει να λάβει υπόψιν του την πραγματικότητα και όχι τα “alternative facts”.

Ο αβάσιμος αναπροσδιορισμός της πραγματικότητας και η αλλοίωση των πραγματικών δεδομένων, είναι το σημαντικότερο μέσο χειραγώγησης.

Επί χρόνια το πολιτικό σύστημα συστηματικά έκλεινε τα μάτια σε μία στρέβλωση που παράγει αδικίες, ανισότητες και με μαθηματική βεβαιότητα (όχι μετά- αλήθεια), οδηγεί στα όρια του το ασφαλιστικό σύστημα.

Η ακτινογραφία του ασφαλιστικού συστήματος

Το Ελληνικό συνταξιοδοτικό σύστημα εξυπηρέτησε το 2015 περίπου 2.660.000 συνταξιούχους (η κατάσταση δεν έχει μεταβληθεί σημαντικά έκτοτε).

Με την εξαίρεση των 230.000 συντάξεων αναπηρίας που αφορούν περίπου το 6,2% της συνολικής συνταξιοδοτικής δαπάνης, το μείζον πολιτικό ζήτημα αφορά στους 2.430.000 υπόλοιπους συνταξιούχους, οι οποίοι εισπράττουν 2,2 δις Ευρώ το μήνα (26,4 δις ετησίως από το συνολικό ποσό των 28,14 δις Ευρώ). Από αυτό το ποσό των 28 περίπου δις, οι Θεσμοί ζητούν να προκύψει περικοπή περίπου 1.8 δις.

Από τους παραπάνω οι συνταξιούχοι του δημοσίου είναι περίπου 700.000.

Οι επικουρικές στα 3,18 δις συν 133 εκατ. Ευρώ οι αναπηρίας.  Οι επικουρικές αφορούν στο 11,78% των συνολικών συντάξεων, 12,16% των γήρατος και θανάτου και 6,71% των αναπηρίας. (στοιχεία ΗΔΙΚΑ, 2015). Η μέση επικουρική γήρατος και θανάτου είναι 170,24 Ευρώ. Μια μείωση 10% στις επικουρικές θα μείωνε τη συνολική δαπάνη κατά 1,8%!!!

Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζεται η ηλικιακή σύνθεση των συνταξιούχων (γήρατος και θανάτου) και των απολαβών τους και η έμφαση δίνεται στις πρόωρες συντάξεις.

Πίνακας 1: Ηλικιακή κατανομή συνταξιούχων και συνταξιοδοτικής δαπάνης

Πίνακας 2: Σωρευτική ηλικιακή κατανομή συνταξιούχων και συνταξιοδοτικής δαπάνης

Στις ηλικίες 51-55 το 75,6% λαμβάνει σύνταξη γήρατος με μέσο όρο 1.145 Ευρώ, στις ηλικίες 56-60 το 83,6% λαμβάνει σύνταξη γήρατος με μέσο όρο 1.235,24 Ευρώ και στις ηλικίες 61-65 το 88,8% λαμβάνουν σύνταξη γήρατος με μέσο όρο 1.237,68 Ευρώ. Οι συντάξεις θανάτου σε αυτές τις ηλικίες κυμαίνονται, κατά μέσο όρο στα 556,3, 614,2 και 636,56 Ευρώ αντίστοιχα. Η μείωση του συνολικού μέσου όρου στις μεγαλύτερες ηλικίες οφείλεται στη μείωση του μέσου όρου των συντάξεων γήρατος.

Από τον Πίνακα γίνεται φανερό το μέγεθος του προβλήματος που έχουν δημιουργήσει οι πολιτικές πρόωρων συνταξιοδοτήσεων, καθώς στην ηλικία μέχρι 60 ετών αποτελούν σχεδόν το 13% των συνταξιούχων και το 14% των συντάξεων, ενώ οι συνταξιούχοι 61-65 αποτελούν σχεδόν το 12% και οι συντάξεις τους σχεδόν το 15,3%.

Το σύνολο σχεδόν των ηλικίας μέχρι 25 ετών αφορά σε συντάξεις θανάτου, με μέσο όρο 368,35 Ευρώ. Θα μπορούσε συνεπώς να αντικατασταθεί με κοινωνικό επίδομα σχετιζόμενο με το εισόδημα, στη λογική του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος.

Συνολικά η χορήγηση επιδόματος εγγυημένου εισοδήματος δεν θα κόστιζε πάνω από 900 εκ Ευρώ αν όλοι όσοι λαμβάνουν συντάξεις θανάτου ήταν δικαιούχοι.

Από την άλλη οι συνταξιούχοι γήρατος κάτω των 61 αποτελούν το 10,44% της κατηγορίας και λαμβάνουν το 13,35% των συντάξεων γήρατος, ενώ οι κάτω των 66 αποτελούν το 23,05% και λαμβάνουν το 29,8% των συντάξεων γήρατος (ή το 26% του συνόλου)!

Πίνακας 3: Κατανομή συνταξιούχων και συνταξιοδοτικής δαπάνης κατά επίπεδο μηνιαίας σύνταξης

Πίνακας 4: Σωρευτική κατανομή συνταξιούχων και συνταξιοδοτικής δαπάνης κατά επίπεδο σύνταξης

Οι παραπάνω δείκτες αποκαλύπτουν την πιθανότητα μεγάλο ποσοστό των σε ηλικία σύνταξης να ζουν κοντά ή κάτω από το όριο της φτώχιας, ειδικά καθώς σήμερα μειώνονται οι δυνατότητες συμπληρωματικού εισοδήματος και οι ανάγκες αυξάνονται λόγω των πολιτικών στη φαρμακευτική και υγειονομική κάλυψη και την ευρύτερη οικογενειακή κατάσταση. Μία στρέβλωση που οφείλεται στο μεγάλο ποσό πρόωρων συντάξεων που επιβαρύνουν υπερβολικά το αναδιανεμητικό σύστημα.

Μπορούσε η Ελλάδα να δαπανά τέτοια ποσά για συντάξεις;

Πράγματι, το καίριο ερώτημα είναι, σε ποιόν βαθμό, τα προηγούμενα χρόνια η ελληνική μέση σύνταξη ανταποκρινόταν στην  παραγωγική ικανότητα της χώρας.

Πώς μπορεί να δικαιολογείται η μέση σύνταξη το 2008 να ανέρχεται στα €12.225 (Eurostat), έτος κατά το οποίο το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών ήταν 14,4% του ΑΕΠ; (ΤτΕ, 2009)

Πώς δικαιολογούνται στα μάτια της νέας γενιάς – που παρατημένη έχει αποδεχθεί το αδιανόητο ότι δεν θα πάρει ποτέ της σύνταξη – συντάξεις που επί δεκαετίες χρηματοδοτούνταν από τα ελλείμματα και το δανεισμό του Κράτους; Ο οποίος δανεισμός, κατευθυνόταν σε καταναλωτικές κυρίως δαπάνες που με τη σειρά τους μετατρέπονταν σε εισαγωγές;

Οι κρατικές επιχορηγήσεις στα ασφαλιστικά ταμεία φτάνουν ξεπερνούν τα 11 δις το 2014 και το 2015. Σε αυτές θα πρέπει να προστεθούν και οι άμεσες δαπάνες για συντάξεις του δημοσίου ύψους 6,35 δις Ευρώ.

Συνολικά η κρατική συνεισφορά στη συνταξιοδοτική δαπάνη είναι περίπου 58% του συνόλου.

Το πρόβλημα των πρόωρων συντάξεων είναι μία μεγάλη διαγενεακή αδικία που επιβαρύνει υπέρμετρα το ασφαλιστικό σύστημα και στερεί άτομα σε παραγωγική ηλικία από την εργασία τους.