Ανάλυση του ΔΙΚΤΥΟΥ για ΕΕ – Μ. Βρετανία

Ανάλυση του ΔΙΚΤΥΟΥ για ΕΕ – Μ. Βρετανία

Ανάλυση του ΔΙΚΤΥΟΥ για τη διαπραγμάτευση μεταξύ ΕΕ – Μ. Βρετανίας εν όψει του δημοψηφίσματος στη Μ. Βρετανία για την παραμονή της χώρας στην ΕΕ.

Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ της Βρετανίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης συμπίπτουν με μία κρίσιμη συγκυρία για την εξέλιξη της Ένωσης. Η δημοσιονομική κρίση που σοβεί και η προσφυγική που ενσκήπτει ραγδαία, επηρεάζουν τις συζητήσεις για το μέλλον της σχέσης της ΕΕ με ένα από τα πλέον ισχυρά και με παγκόσμια επιρροή μέλη της. Η έκβαση των συνομιλιών αναμένεται να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στο θέμα της παραμονής της χώρας στην Ευρώπη, αλλά επηρεάζει και τη συζήτηση για το μέλλον της Ένωσης.

Το ΔΙΚΤΥΟ για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη, παρουσιάζει συνοπτικά τις βασικές θέσεις της Μ. Βρετανίας, τις συνέπειες για το Δίκαιο της Ένωσης από τυχόν υιοθέτηση τους, τη σημασία της εξέλιξης της διαπραγμάτευσης για την Ένωση και τις ευκαιρίες που υπάρχουν μέσα από τη διαπραγμάτευση, ώστε η συζήτηση να εξελιχθεί σε μοχλό προώθησης και ενίσχυσης της Ένωσης, σε μία περίοδο που κρίνεται η συνοχή της. 

 

Ευρωπαϊκή Ένωση – Μ. Βρετανία: διαζύγιο ή μια ακόμα ευκαιρία;

#BRexit

Η ομιλία του Βρετανού Πρωθυπουργού στο Chatham House τον Νοέμβριο του 2015 ήταν η επίσημη εκκίνηση της ανακίνησης μίας ακόμα περιπέτειας για την ΕΕ, την παραμονή και με ποιους όρους, δηλαδή, της Μ. Βρετανίας στην Ένωση. Σε εκείνη την ομιλία του ο Ντ. Κάμερον, συμπύκνωσε και κωδικοποίησε τα αιτήματα του Ηνωμένου Βασιλείου, στη επαναδιαπραγμάτευση της συμμετοχής της Μ. Βρετανίας στην ΕΕ. Η ομιλία συνοδευόταν από επιστολή του κ. Κάμερον προς τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, που αποτελεί μια περίληψη των αιτημάτων της Μ. Βρετανίας.

Η ραγδαία επιδείνωση του προσφυγικού ζητήματος, ανάγκασε τον Βρετανό Πρωθυπουργό να επιταχύνει τις επίσημες συνομιλίες με τους εταίρους του και την Ευρωπαϊκή Ηγεσία. Πρόθεση του είναι να διεξαχθεί ενδεχομένως τον Ιούνιο το δημοψήφισμα, κάτι που προϋποθέτει την ολοκλήρωση της διαπραγμάτευσης με τους εταίρους έως το τέλος Φεβρουαρίου.

Την Κυριακή στη Downing Street ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου συναντήθηκε με τον Βρετανό πρωθυπουργό ενόψει της Συνόδου Κορυφής των 28 στις 18-19 Φεβρουαρίου, όπου και θα κριθεί το ζήτημα της επαναδιαπραγμάτευσης της σχέσης Ηνωμένου Βασιλείου-Ε.Ε. Η συζήτηση, όμως, δεν κατέληξε σε απτό αποτέλεσμα και τα ζητήματα είναι ακόμα εκκρεμή.

Το ΔΙΚΤΥΟ για τα περισσότερα από τα θέματα που θίγονται στη διαπραγματευτική ατζέντα ΕΕ- Μ. Βρετανίας, έχει κατά καιρούς εκπονήσει μελέτες και δημοσιεύσει κείμενα πολιτικής ανάλυσης, που εμπεριέχονται ως ηλεκτρονικές παραπομπές και στο παρόν άρθρο.

Για εμάς, η συζήτηση για τη συμμετοχή της Μ. Βρετανίας στην ΕΕ, συνιστά μία πρόκληση με πολλές προεκτάσεις σε πολλά επίπεδα.

Στο παρόν κείμενο εξετάζουμε τις προτάσεις της Μ. Βρετανίας μέσα από το πρίσμα του Ευρωπαϊκού Δικαίου και των πολιτικών προεκτάσεων και επιπτώσεων που προκύπτουν από αυτές.

 

Η βρετανική ατζέντα 

Οι θέσεις της Μ. Βρετανίας αφορούν στην ουσία επανάληψη προηγούμενων σκέψεων,  κυρίως όσον αφορά στις αλλαγές στην ελευθερία μετακίνησης των πολιτών προς την Μ. Βρετανία.

Η επιδείνωση της κρίσης του προσφυγικού προβλήματος έχει οδηγήσει τον Κάμερον σε μία πρόταση που θα λαμβάνει υπόψιν της την “έκτακτες περιστάσεις” που βιώνει η Μ. Βρετανία, εξαιτίας του υψηλού αριθμού εισροής Ευρωπαίων πολιτών και μη και συνεπώς οι κοινωνικές παροχές προς αυτούς δημιουργούν στην παρούσα φάση ένα βάρος που δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί. Η υπό συζήτηση πρόταση, αφορά τη θεσμοθέτηση ενός «φρένου» που θα επιτρέπει την εξαίρεση των αλλοδαπών για την πρώτη τετραετία παραμονής τους στο νησί, από τις προβλέψεις ίσης μεταχείρισης στο πλαίσιο της ελεύθερης διακίνησης εντός ΕΕ. Το «φρένο» αυτό θα ισχύει θεωρητικά για κάθε κράτος-μέλος το οποίο θα βρεθεί υπό πίεση και θα μπορεί να ενεργοποιείται με την έγκριση των Βρυξελλών. Πρόκειται για το σημείο στο οποίο κατεξοχήν συμπυκνώνεται πλέον η ευρω-βρετανική διαπραγμάτευση, καθώς, όπως να τόνισε ο Κάμερον στον Τουσκ, οι Βρετανοί πολίτες δεν πρόκειται να εγκρίνουν την παραμονή της χώρας τους στην ΕΕ, παρά μόνο εάν οι εισροές προς τη Μ. Βρετανία μειωθούν από τις 180.000 της περασμένης χρονιάς σε «μερικές δεκάδες χιλιάδες».

Να σημειωθεί ότι είναι ξεκάθαρο βάσει των πρόσφατων αποφάσεων του Δικαστηρίου της ΕΕ, ότι το ‘Universal Credit’ (μία σειρά από παροχές κοινωνικής ωφέλειας της Μ. Βρετανίας) μπορεί να μη δοθεί σε  Ευρωπαίους που ψάχνουν εργασία για πρώτη φορά , επειδή δεν θεωρείται ότι είναι ένα βοήθημα που αφορά την πρόσβαση στην αγορά εργασίας.

Η θέση μας είναι, ότι από την αφετηρία της ως σήμερα η ΕΕ, μπορεί να υπερηφανεύεται για δύο βασικές και αμιγώς ευρωπαϊκές πολιτικές παρακαταθήκες. Την ελεύθερη μετακίνηση πολιτών – εργαζομένων και την αρχή της μη διάκρισης, κυρίως ως προς την ίση μεταχείριση των δύο φύλων. Η πρώτη αρχή δεν μπορεί να διακυβευθεί σήμερα και πρέπει να διατηρηθεί ενεργή και ατράνταχτη. Στο σημείο αυτό η διαπραγμάτευση με το Λονδίνο δεν μπορεί να είναι επιπόλαιη και επιφανειακή. Η Ευρώπη περνά μία κρίσιμη φάση με την πολυεπίπεδη έξαρση του προσφυγικού, αλλά οφείλει να αντιμετωπίσει το πρόβλημα με σεβασμό στην παράδοση της και στις Αρχές της.

Στο θέμα της εθνικής κυριαρχίας ο Κάμερον επιδιώκει:

  • Ξεκάθαρη, νομικά δεσμευτική και μη αναστρέψιμη συμφωνία που τερματίζει την υποχρέωση της Μ. Βρετανίας να συμβάλει σε μια πιο στενή ένωση.
  • Ένα νέο διακανονισμό που θα προβλέπει ότι ομάδες εθνικών κοινοβουλίων θα μπορούν να ενωθούν και να απορρίψουν ευρωπαϊκούς νόμους που δε θα τάσσονται υπέρ των εθνικών συμφερόντων τους.
  • Ξεκάθαρες προτάσεις για να επιτευχθεί η αρχή της επικουρικότητας (η αρχή της επικουρικότητας έχει θεμελιώδη σημασία για τη λειτουργία της ΕΕ, και πιο συγκεκριμένα για την λήψη αποφάσεων στην ΕΕ. Χάρη σε αυτήν καθορίζεται πότε η ΕΕ είναι αρμόδια να νομοθετεί, και συμβάλλει ώστε οι αποφάσεις να λαμβάνονται όσο το δυνατόν πλησιέστερα στους πολίτες.
  • Διαβεβαιώσεις ότι οι ευρωπαϊκοί θεσμοί θα σεβαστούν πλήρως τους σκοπούς για το opt out (εξαίρεση) της Μ. Βρετανίας σε θέματα Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων. Eπισημαίνει, επίσης, ότι η εθνική ασφάλεια είναι είναι αποκλειστική αρμοδιότητα των Κρατών Μελών.

Η πραγματικότητα είναι ότι χρειάζεται λίγη παραπάνω σαφήνεια ως προς τι επιδιώκει η Μ. Βρετανία σε σχέση με την επικουρικότητα. Υπάρχει πρωτόκολλο για την επικουρικότητα, αλλά θα χρειαζόταν να τροποποιηθεί με την διαδικασία της αλλαγής συνθήκης. Ομοίως, οι απαιτήσεις του σχετικά με τα εθνικά κοινοβούλια συνεπάγονται την αλλαγή πρωτοκόλλου που αφορούν την επικουρικότητα και τα εθνικά κοινοβούλια. Σε αυτό το πλαίσιο έχουν τεθεί ήδη στο δημόσιο διάλογο απόψεις που εκτιμούν ότι θα ήταν δυνατό –χωρίς αλλαγή συνθήκης- να δοθεί μεγαλύτερο νομικό βάρος στην αρχή της επικουρικότητας και να ισχυροποιηθεί ο ρόλος των εθνικών κοινοβουλίων, αλλάζοντας τους κανονισμούς ψηφοφορίας στο Συμβούλιο. Αυτό, όμως, θα συνεπαγόταν την καθυστέρηση της ψηφοφορίας στο Συμβούλιο. Επιπροσθέτως, θα μπορούσε να συνοδευτεί από τη νομική δέσμευση των Μελών Κρατών, να  μην προχωρούν σε ψηφοφορία στο Συμβούλιο, εάν δεν υπάρχει συμφωνία πάνω σε μια πρόταση μετά την περίοδο συζήτησης της.

 

Πιο στενή Ένωση;…

Ένα άλλο φλέγον πολιτικά και σημειολογικά σημείο της βρετανικής θέσης, είναι αυτό της πιο στενής ένωσης. Μόνο μια εκ θεμελίων αλλαγή Συνθήκης ή προσθήκη ειδικής τροποποίησης, θα μπορούσε να εξαιρέσει το Ηνωμένο Βασίλειο από αυτή, καθώς υπάρχει σαφώς στο προοίμιο της Συνθήκης της ΕΕ. Παρόλα αυτά είναι εφικτή ή αν μη τι άλλο διεκδικήσιμη,  μια νομικά δεσμευτική Απόφαση των αρχηγών των Κρατών Μελών που μπορεί να διευκρινίσει ότι το Ηνωμένο Βασίλειο δεν υπάγεται υποχρεωτικά στη Συνθήκη Σενγκεν και το ενιαίο νόμισμα ή από την άλλη ότι μπορεί να εγκαταλείψει τις εξαιρέσεις στον τομέα της Δικαιοσύνης και των Εσωτερικών Υποθέσεων ή να συμμετάσχει σε έναν Ευρωπαϊκό στρατό κτλ.

Η τελευταία ενότητα των βρετανικών προτάσεων αφόρα τη σχέση μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ευρωζώνης. Σε αυτή συμπεριλαμβάνονται: α) ότι η ΕΕ είναι μια ένωση με περισσότερα από ένα νομίσματα, β) να μην υπάρχει διάκριση (discrimination) για επιχειρήσεις βάσει νομίσματος των χωρών τους γ) η ακεραιότητα της ενιαίας αγοράς πρέπει να προστατευτεί, δ) οποιαδήποτε εξέλιξη στην Ευρωζώνη θα πρέπει να είναι εθελοντική για τις χώρες εκτός Ευρώ, και ποτέ υποχρεωτική, (εδώ η μελέτη του ΔΙΚΤΥΟΥ για τις σχέσεις μελών ΟΝΕ με τις χώρες εκτός ΟΝΕ),

ε) οι φορολογούμενοι σε χώρες εκτός του Ευρώ δεν πρέπει να επιβαρύνονται με το κόστος των δράσεων υποστήριξης του Ευρώ ως νομίσματος, ζ) χρηματοοικονομική σταθερότητα και επίβλεψη του συστήματος, είναι βασικοί τομείς των αρμοδιοτήτων εθνικών θεσμών όπως η Τράπεζα της Αγγλίας, και όποια θέματα επηρεάζουν το σύνολο των Κρατών Μελών πρέπει να συζητιούνται και να αποφασίζονται από όλα τα Κράτη Μέλη.

 

Ουσία και διαδικασίες

Έχει ενδιαφέρον για την εξέλιξη της διαπραγμάτευσης η τελική εκτίμηση ως προς το ποιες από τις αλλαγές που επιθυμεί η Μ. Βρετανία απαιτούν αλλαγή στις Συνθήκες και για ποιες όχι, καθώς αυτό θα κρίνει εν πολλοίς τη στάση αρκετών Ευρωπαίων εταίρων. Η αλλαγή Συνθηκών, όμως, είναι μια δύσκολη και απαιτητική υπόθεση.

Η αυτοεξαίρεση της Μ. Βρετανίας από τη διαρκή προσπάθεια για μία στενότερη ένωση, θα μπορούσε να γίνει μέσω μιας απόφασης του Συμβουλίου, που θα διευκρίνιζε απλώς, ότι η προσπάθεια αυτή δεν αφορά όλα τα Κράτη Μέλη.

Ως προς το ρόλο και τις δυνατότητες παρέμβασης των Εθνικών Κοινοβουλίων,  παρέχεται ήδη η δυνατότητα στα εθνικά κοινοβούλια εντός οκτώ εβδομάδων να εξετάσουν κάθε σχέδιο νομοθετικής πράξης υπό το πρίσμα της αρχής της επικουρικότητας· μέχρι την εκπνοή αυτής της προθεσμίας, δεν λαμβάνεται σε επίπεδο ΕΕ καμία απόφαση επί της υπό εξέταση πρότασης.

Τέλος, ο περιορισμός της κοινωνικής πρόνοιας για τους μετανάστες, είναι ίσως το πιο δύσκολο και νομικά περίπλοκο ζήτημα, καθώς είναι πολύ πιθανό να έρθει σε σύγκρουση με τη θεμελιώδη αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας εντός της ΕΕ για απασχόληση.

 

Μεταξύ συζήτησης και απόρριψης: Μία εκτίμηση των ορίων της διαπραγμάτευσης

Είναι σαφές ότι η Μ. Βρετανία, ελέω προσφυγικού, ανεβάζει ψηλά τον πήχη των διαπραγματεύσεων, τουλάχιστον ως προς το θέμα του «φρένου».

Ως προς την Οικονομική Διακυβέρνηση και την ΟΝΕ, έχει ήδη ξεκινήσει από την Έκθεση των Πέντε Προέδρων, η διαμόρφωση ενός νέου πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης, που σκοπεύει και να αλλάξει πολλά και να βελτιώσει αρκετά και σίγουρα κάποιες από τις προτάσεις θα βρουν κοινό έδαφος με τις Βρετανικές.

Άλλα θέματα όπως πχ η ακεραιότητα την ενιαίας αγοράς και η «μη διάκριση» βάσει νομίσματος υπονοούνται ήδη στη Συνθήκη και μπορούν να επανέλθουν με μια νέα Απόφαση των Κρατών Μελών. Αυτή η απόφαση θα μπορούσε να καθορίζει, επίσης, τις δεσμεύσεις σχετικά με τη ψηφοφορία των προτάσεων για bailout και αρμοδιότητες για  δημοσιονομικό κανονισμό (financial regulation). Το περασμένο καλοκαίρι οι χώρες εκτός ΟΝΕ, βρέθηκαν στη «δύσκολη» πολιτικά θέση να πρέπει να στηρίξουν μέσω του πανευρωπαϊκού ταμείου διάσωσης ((EFSM)  το δάνειο γέφυρα προς την Ελλάδα, παρά τη σαφή και συγκεκριμένη συμφωνία του 2010 ότι το συγκεκριμένο ταμείο δεν θα μπορεί πλέον να χρησιμοποιηθεί για λόγους που αφορούν στη διάσωση της Ευρωζώνης. Μια αλλαγή, στους κανονισμούς του Συμβουλίου για τις διαδικασίες και τις πρακτικές του Eurogroup θα μπορούσε να εξασφαλίσει πλήρη συμμετοχή όλων των Κρατών Μελών στις συζητήσεις που επηρεάζουν το σύνολο της ΕΕ. Το ΔΙΚΤΥΟ έχει σε προηγούμενη μελέτη αναφερθεί στην πίεση που πολλοί εκτιμούν ότι υφίστανται οι χώρες εκτός Ευρωζώνης, από την πλειοψηφία των χωρών της ΟΝΕ, όταν προκύπτει μία κρίση συστημικού κλονισμού στην ΟΝΕ.

Στο πλαίσιο αυτό έχουν κατατεθεί διάφορες προτάσεις ( η παράθεση τους δεν συνιστά εκ μέρους αποδοχή αναγκαστικά ) που θα διασφαλίζουν την ισορροπία ανάμεσα στις χώρες της ΟΝΕ και τις χώρες εκτός κοινού νομίσματος και θα διατηρούν τα εχέγγυα ισότιμης συμμετοχής τους: 

  • Νέα δικαιώματα ψήφου για τα κράτη εκτός ευρώ

Μία από τις προτάσεις που εκπορεύονται, κυρίως από την πλευρά της Μ. Βρετανίας, αναφέρει ότι, εάν τρία κράτη εκτός της ζώνης του ευρώ αντιταχθούν σε μία πρόταση της ΕΕ που θα υπονόμευε την ακεραιότητα της ενιαίας αγοράς ή θα παραβιάζει θεμελιώδεις αρχές της ΕΕ, όπως η απαγόρευση των διακρίσεων, την αρχή της αναλογικότητας και της επικουρικότητας, οι κυβερνήσεις θα μπορούν να αναβάλουν τη λήψη της απόφασης και να επιδιώξουν τη συναίνεση. Αν η συναίνεση δεν καταστεί εφικτό να επιτευχθεί μέσα σε χρονικό διάστημα έξι μηνών, η πρόταση θα πρέπει είτε να ακυρωθεί ή να δρομολογηθεί μέσα από την «ενισχυμένη συνεργασία», ένα μηχανισμό που έχει  ήδη οριστεί από τις Συνθήκες, σύμφωνα με τον οποίο μια μικρότερη ομάδα κρατών μελών μπορεί να προχωρήσει χωρίς τους υπόλοιπους. Ως εκ τούτου, ο νέος μηχανισμός δεν θα αποτρέψει βαθύτερη ενοποίηση της Ευρωζώνης.

Η Ευρωζώνη κατά καιρούς έχει δώσει χώρο συμμετοχής στις χώρες εκτός ζώνης του ευρώ παρέχοντας την υπόσχεση να τους συμβουλεύεται πληρέστερα κατά τη διάρκεια της λήψης σημαντικών αποφάσεων, αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που το ζήτημα αυτό συζητείται και σε επίπεδο ECOFIN με τη συμμετοχή και των Διοικητών των Κεντρικών Τραπεζών ενίοτε. Η αντίδραση, όμως, εσχάτως της Γαλλίας σε κάθε παροχή νέου δικαιώματος στις χώρες εκτός ΟΝΕ και κυρίως στο δικαίωμα βέτο σε θέματα εξέλιξης της Ευρωζώνης, δυσκολεύει την εν εξελίξει διαπραγμάτευση, καθώς το ζήτημα άπτεται των ανησυχιών ως προς το ρόλο του χρηματοπιστωτικού κέντρου του Λονδίνου, του City και τις δικλείδες ασφαλείας που επιθυμεί για τον εαυτό του.

 

Μέσα ή έξω. Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της παρουσίας της Μ. Βρετανίας

Η Μ. Βρετανία έχει συμβάλει με τον τρόπο της στην εξέλιξη και τον γενικότερο εμπλουτισμό της ΕΕ εδώ και 40 χρόνια. Οι δημοκρατικές παραδόσεις της Αγγλίας, οι διευρυμένοι διεθνείς ορίζοντες της χώρας εδώ και αιώνες, η μετριοπάθεια απέναντι σε μεγαλεπήβολα και ενδεχομένως ουτοπικά σχέδια που οι οραματιστές – ρομαντικοί «ευρωπαϊστές» βιάζονται να συντάξουν, έχουν προσθέσει στην ευρωπαϊκή ταυτότητα.

Όπως έχει τεκμηριωμένα παρουσιαστεί, η παρουσία της Μ. Βρετανίας έχει αφήσει με απτό τρόπο το στίγμα της στην ΕΕ, πότε θετικά και πότε όχι τόσο, αλλά συνήθως πάντα τεκμηριωμένα, έστω και για ίδιον όφελος. Για παράδειγμα, είχε εξ αρχής εκφράσει αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητα της νομισματικής ένωσης. Προασπίζεται και ασκεί πιέσεις για την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων υπέρ της ελεύθερης αγοράς. Ως μία από τις 3 μεγάλες οικονομίες της Ένωσης, μαζί με τη Γερμανία και την Γαλλία, θα μπορούσε, ενδεχομένως, να αναδειχθεί στην ισχυρότερη της Ευρώπης, διότι ο πληθυσμός της αυξάνεται σε αντίθεση με τη Γερμανία όπου συρρικνώνεται.

Η πιθανότητα ενός Brexit, θα πλήξει την τάξη πραγμάτων εντός ΕΕ. Μία τέτοια απόφαση θα επηρεάσει την ήδη βεβαρυμμένη «ευρωπαϊκή ψυχολογία». Ένα μέλος με το μέγεθος της Μ. Βρετανίας αν αποφασίσει την έξοδο από την Ένωση σε μία τόσο κρίσιμη καμπή της ευρωπαϊκής ιστορίας εξαιτίας του προσφυγικού, θα σηματοδοτήσει την αρχή μίας νέας πολιτικής κρίσης στις Βρυξέλλες. Οι ισχυρές χώρες πλέον της Ένωσης θα είναι λιγότερες με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τους συσχετισμούς στο εσωτερικό της και για την διεθνή της ισχύ. Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι η Μ. Βρετανία είναι μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Αλλά και η Μ. Βρετανία έχει ωφεληθεί από την απόφαση της να ενταχθεί στην ΕΟΚ – ΕΕ. Η δημιουργία επί παραδείγματος του Ευρωπαϊκού ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης, δημιουργήθηκε αρχικώς για τη μερική αποζημίωση της Βρετανίας. Πρόσφατες εκτιμήσεις μίας τυχόν αποχώρησης από την Ένωση, ανεβάζουν το κόστος για το ΑΕΠ της χώρας στο 2.2% έως το 2030.

 

Πιθανοί νέοι κρίκοι στην αλυσίδα της σχέσης

Η προώθηση της διατλαντικής συμφωνίας της ΕΕ με τις ΗΠΑ για το εμπόριο και τις επενδύσεις (TTIP), συνιστά μία πρόκληση παραμονής στην ΕΕ για τη Μ. Βρετανία, καθώς τυχόν υπογραφή της συμφωνίας και παράλληλη αποχώρηση της Μ. Βρετανίας από την ΕΕ, ίσως επηρεάσει τη συμμετοχή στης στην TTIP, αφού παραμένει εν πολλοίς αδιευκρίνιστο ποιο θα είναι το καθεστώς συμμετοχής στη συμφωνία των τρίτων χωρών που δεν είναι αμιγώς μέλη της Ένωσης. Οι ΗΠΑ, άλλωστε, έχουν διαμηνύσει ότι δεν σκοπεύουν να διαπραγματευθούν μία ξεχωριστή εμπορική συμφωνία με τη Μ. Βρετανία.

Η πρόκληση μίας τέτοιας συμφωνίας ανάμεσα στις ΗΠΑ και την ΕΕ, συνεπάγεται ραγδαίες αλλαγές και προσαρμογές στο πλαίσιο της ενιαίας αγοράς. Έναν χώρο αφενός – και διαχρονικά – προωθητικό της ευρωπαϊκής ενοποίησης και αφετέρου αμιγώς βρετανικού ενδιαφέροντος. Μία πρόκληση που μπορεί να φέρει πιο κοντά τις αποκλίνουσες θέσεις και να συμβάλει σε συγκλίνουσες προκλήσεις για το σύνολο της ΕΕ και όχι μόνο για τις χώρες της ΟΝΕ.

Η ΤΤΙΡ θα μπορούσε να συμβάλει εν μέρει στην αντιμετώπιση των φυγόκεντρων δυνάμεων που ασκούνται στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δημιουργήθηκε με βάση το  κοινό όραμα της ευημερίας και της ειρήνης, τα τελευταία χρόνια, όμως, έχουν αναδείξει τα προβλήματα που αυτή η στενή συνεργασία καμία φορά συνεπάγεται. Μία στενή σχέση που δοκιμάζεται από διασπαστικές αιτίες, όπως η κρίση χρέους, η δημοσιονομική αστάθεια, η αναπτυξιακή καθίζηση και εσχάτως η προσφυγική κρίση.

Η ΤΤΙΡ δεν θα μπορούσε να αντισταθμίσει άμεσα τις φυγόκεντρες δυνάμεις, αλλά θα μπορούσε να προσφέρει ένα κοινό πρόγραμμα – σχέδιο για τα μέλη της ΕΕ συνολικά και μια υπενθύμιση της παγκόσμιας αξίας της Ένωσης. Οι χώρες που έχουν μάθει λειτουργούν μαζί , έχουν και μεγαλύτερη διαπραγματευτική ισχύ και μπορούν να αντλήσουν από την εμπειρία όλων των μελών επ ωφελεία όλων. Η διατλαντική εμπορική συμφωνία ίσως προσφέρει την προοπτική ενίσχυσης της ευρωπαϊκής ανάπτυξης και τότε θα είναι προτέρημα η συμμετοχή στην Ένωση παρά η απομόνωση.

 

Επίλογος

Τα μείζονα θέματα της διαπραγμάτευσης Μ. Βρετανίας – ΕΕ είναι πλέον δύο. Η ευελιξία για τις εκτός ΟΝΕ χώρες που επιθυμεί η Μ. Βρετανία, αλλά κυρίως το «φρένο», δηλαδή, η εξαίρεση των αλλοδαπών για την πρώτη τετραετία από τις προβλέψεις ίσης μεταχείρισης στο πλαίσιο της ελεύθερης διακίνησης εντός ΕΕ. Σε κάθε περίπτωση, τα όρια του κανόνα του «φρένου» που θέλει να θέσει η Μ. Βρετανία μπορούν να τεθούν μόνο αν συμφωνήσει η πλειοψηφία των άλλων κρατών. Σε αυτό το σενάριο, θα πρέπει να επιτρέψουν στη Μ. Βρετανία να αναπτύξει έναν προσωρινό μηχανισμό που θα λειτουργεί περισσότερο, όμως, ως ανάσχεση της μετανάστευσης.

Η πραγματικότητα είναι ότι ο Ντ. Κάμερον γνωρίζει ότι η μεταχείριση των εργαζομένων της ΕΕ είναι το πιο δύσκολο θέμα απ ‘όλα, και ίσως μπει στον πειρασμό να υποστηρίξει ότι αυτός ο συμβιβασμός του «φρένου ανάγκης» είναι μια νίκη..

Οι πιθανότητες είναι ότι ο Κάμερον θα πάρει κάτι που μπορεί να φανεί ως μια νίκη, ίσως όχι ακριβώς αυτό που ζητάει, αλλά αρκετά κοντά. Γιατί; Πρώτον διότι οι απαιτήσεις του δεν είναι πλέον όσο ουρανομήκεις ήταν αρχικά και δεύτερον διότι η προσφυγική κρίση κλονίζει ευρωπαϊκές χώρες με τρόπο που απειλεί την ίδια την ύπαρξη της ΕΕ. Χάνοντας τη Μ. Βρετανία η ΕΕ θα είχε ίσως περισσότερα προβλήματα να αντιμετωπίσει και αυτό δεν είναι μία πολυτέλεια αυτή την περίοδο. Ίσως το timing να βοηθά για εκατέρωθεν συμβιβασμούς.  

Η ΕΕ έχει προχωρήσει αρκετά μέσα από δημοσιονομικά κακοτράχαλους δρόμους και πολιτικά δύσβατα μονοπάτια τα τελευταία 25 χρόνια. Η προοπτική ανάκλησης της…προοπτικής μίας περαιτέρω ενισχυμένης ένωσης είναι κάτι που δεν μπορεί να γίνει εύκολα αποδεκτό. Για πολλούς «Ευρωπαϊστές», η τυχόν αποχώρηση της Μ. Βρετανίας από την ΕΕ, θα σημάνει την ανανεωτική αφετηρία μίας νέας προοπτικής της ΕΕ. Παρακινδυνευμένη άποψη. Η διαδικασία επαναδιαπραγμάτευσης ΕΕ – Μ. Βρετανίας θα έπρεπε να αντιμετωπιστεί ως μία ευκαιρία εμβάθυνσης και καλλιέργειας του ενιαίου χώρου δράσης και των κοινών πολιτικών που συνδέουν τις χώρες της ΟΝΕ με τις χώρες εκτός Ευρώ, τις χώρες που θέλουν περισσότερη Ευρώπη με εκείνες που σέβονται την Ευρώπη χωρίς να επιθυμούν περαιτέρω σύνδεση. Η ΕΕ χρειάζεται μία προωθητική φυγή προς τα εμπρός, αλλιώς η αντίθετη δυναμική, μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε εξαΰλωση των κεκτημένων της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Η προσφυγική κρίση, άλλαξε τις προτεραιότητες, αλλά τα μεγάλα ερωτήματα για την εξέλιξη της ΕΕ παραμένουν αναπάντητα. 

Μεινετε Ενημερωμενοι

Εγγραφείτε στο Newsletter μας και μείνετε ενημερωμένοι για τις τελευταίες εξελίξεις του Δικτύου.

Social Media

Ακολουθήστε μας στα κοινωνικά μας κανάλια και ενημερωθείτε για τα τελευταία νέα του Δικτύου.

ΔΙΚΤΥΟ για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη

Διεύθυνση: Αθανάσιου Διάκου 20, 11743, Αθήνα, Αττική
Τηλ: (+30) 2109247814
Email: info@todiktio.eu