«Τίποτα δεν είναι δυνατό χωρίς τον άνθρωπο.
Τίποτα δεν διαρκεί χωρίς θεσμούς.»
Jean Monnet
Μια ιδέα για την Κύπρο και την περιοχή
Αν ρίξει κανείς μια ματιά στον χάρτη της Ευρώπης και αναζητήσει να δει ,πού εδρεύουν μεγάλοι παγκόσμιοι θεσμοί, θα παρατηρήσει ίσως ότι σχεδόν όλοι είναι εγκατεστημένοι στη Βόρεια Ευρώπη. Ενδεικτικά: τα δύο Ευρωπαϊκά Κοινοβούλια (στο Βέλγιο και τη Γαλλία), το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο στην Ολλανδία, το ΝΑΤΟ στο Βέλγιο, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Λουξεμβούργο, τα Ηνωμένα Έθνη στην Ελβετία κλπ κλπ .
Γιατί συμβαίνει αυτό; Διότι –όπως εύστοχα και ελαφρώς παραφρασμένα το έθεσε ο Jean Monnet–
«Τις εξελίξεις στη ζωή τις φέρνουν οι άνθρωποι. Τις συντηρούν, όμως, οι θεσμοί.»
Είναι πράγματι οι θεσμοί εκείνοι που συντήρησαν για δεκαετίες τις συμφωνίες και τις ισορροπίες στην Ευρώπη.
Σήμερα, ο κόσμος βρίσκεται ξανά σε αναταραχή, με απρόβλεπτες συνέπειες.
Ένας λόγος παραπάνω να αναζητήσουμε ή να συγκροτήσουμε θεμέλια ικανά να στηρίξουν το μέλλον. Και δεν υπάρχει θεμέλιο ισχυρότερο από τις συνέργειες , και απο τις συνακόλουθες εγκαθιδρύσεις οργανισμών , ικανών να συντηρήσουν τη συνεργασία και την ειρήνη.
Ας ξαναρίξουμε λοιπόν μια ματιά στον χάρτη. Από τη Βόρεια Ευρώπη μέχρι και τη Νότια Αφρική δεν υπάρχει τίποτα που να θυμίζει παγκόσμιο θεσμό. Μια “μαύρη τρύπα” – από το Βέλγιο μέχρι το Ναϊρόμπι.
Σκέφτηκα, λοιπόν, πως αν καταφέρουμε ποτέ να δούμε εξελίξεις στο Κυπριακό , θεωρώ πως μόνο ένας θεσμός παγκόσμιας εμβέλειας μπορεί να ενισχύσει το αίσθημα ασφάλειας όλων των Κυπρίων, να περιορίσει αισθητά τον φόβο της λύσης και να ενδυναμώσει τη βιωσιμότητα της όποιας συμφωνίας. Επιπλέον, μπορεί να λειτουργήσει καταλυτικά και για την ίδια την επανέναρξη διαπραγματεύσεων.
Μια ματιά στην περιοχή, ένα μόνο κοίταγμα στο δράμα που εκτυλίσσεται γύρω μας, αρκεί για να πειστεί κανείς πόσο κρίσιμο είναι να συνδέσουμε τη λύση με μια σταθερή αίσθηση ασφάλειας.
Προσωπικά, δεν βλέπω τίποτε πιο ουσιαστικό από την εγκαθίδρυση στην ενωμένη Κύπρο ενός θεσμού παγκόσμιας εμβέλειας.
Το έχει ανάγκη η Κύπρος. Το χρειάζεται η περιοχή. Το απαιτεί η Μεσόγειος.
Γνωρίζω καλά το μέγεθος του εγχειρήματος και, συνακόλουθα, το εύρος των δυσκολιών.
Ακούω το αντεπιχείρημα πως κάτι τέτοιο είναι ίσως ανέφικτο. Όμως πιστεύω ακράδαντα πως τίποτα δεν πρέπει να προαποκλείουμε. Η Κύπρος πρέπει να ακούγεται στον έξω κόσμο όχι ως πρόβλημα, αλλά ως φορέας ειρήνης.
Πρέπει να αποσυνδέσουμε την Κύπρο από τη λέξη “πρόβλημα” και να την συνδέσουμε με τη λέξη “ειρήνη”.
Δεν πρέπει να χειροκροτούμε μόνο τα επιτεύγματα όταν υλοποιηθούν. Πρέπει και να τα στηρίζουμε όταν βρίσκονται στην αφετηρία.
Θα ήθελα να αναφέρω ότι για το όλο θέμα έχω ήδη κάνει πολλά. Έχω συναντήσει πλήθος ανθρώπων και το συζήτησα με παράγοντες σε διάφορα επίπεδα: Ευρωπαίους Επιτρόπους, πολιτικούς, ηγέτες ελληνοκυπριακών και τουρκοκυπριακών κομμάτων, δικαστικούς, δικηγόρους, υπουργούς και δεκάδες άλλα ενεργά μέλη της κοινωνίας.
Η πρόταση έχει ήδη λάβει ευρεία πολιτική στήριξη, με αποκορύφωμα κοινό ανακοινωθέν στήριξης από ελληνοκυπριακά και τουρκοκυπριακά κόμματα.
Για να είμαι απόλυτα σαφής:
Αν οι δύο πλευρές στην Κύπρο καταλήξουν σε συμφωνημένη λύση, τότε είναι αναγκαίο και χρήσιμο –όχι μόνο για την Κύπρο αλλά και για ολόκληρη την περιοχή– τα Ηνωμένα Έθνη να εγκαθιδρύσουν στην Κύπρο μία ακόμη έδρα.
Άλλωστε, όπως είπε ο Jean Monnet:
«Τίποτα δεν είναι δυνατό χωρίς τον άνθρωπο. Τίποτα δεν διαρκεί χωρίς θεσμούς.»
Είμαι βέβαιος πως κάποια στιγμή θα δούμε να εγκαθίσταται στην περιοχή μας μια νέα έδρα των Ηνωμένων Εθνών.
Ας εργαστούμε ώστε αυτή η εξέλιξη να αφορά εμάς.
Είναι βασική και ηθική μας υποχρέωση.
Να συλλάβουμε σωστά τους καιρούς και να θερμάνουμε την πίστη μας στο μέλλον.
Ή –ακόμα καλύτερα– όπως το διατύπωσε ο Διονύσιος Σολωμός:
«Πρώτα ο νους να συλλάβει,
Έπειτα η καρδιά να θερμάνει
Αυτό που ο νους συνέλαβε.»