Συνέντευξη του Enrico Letta, πρώην Πρωθυπουργού της Ιταλίας και μέλους της Διεθνούς Συμβουλευτικής Επιτροπής του ΔΙΚΤΥΟΥ, στην Οικονομική Επιθεώρηση

Συνέντευξη του Enrico Letta, πρώην Πρωθυπουργού της Ιταλίας και μέλους της Διεθνούς Συμβουλευτικής Επιτροπής του ΔΙΚΤΥΟΥ, στην Οικονομική Επιθεώρηση

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΥΣ Α. ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΙΔΗ, Δ. ΚΡΟΥΣΤΑΛΛΗ ΚΑΙ Κ. ΤΣΑΛΑΚΟ
Μια πραγματιστική προσέγγιση

Μια ίσως αγενής αρχική ερώτηση: είσαστε ένας σημαντικός Ιταλός πολιτικός, με ουσιώδη ρόλο στα Ευρωπαϊκά, αφού κληθήκατε να καταρτίσετε έκθεση για την ενιαία αγορά, δηλαδή τον πυρήνα της ΕΕ. Ένας άλλος επίσης σημαντικός Ιταλός πολιτικός, ο Μάριο Ντράγκι, με κομβικό ρόλο προηγουμένως ως διοικητής της ΕΚΤ, ετοιμάζει έκθεση για την ανταγωνιστικότητα της Ένωσης – επίσης καίριο ζήτημα. Τέλος, η νυν πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι λειτουργεί ως king-maker ή queen-maker για την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Τι μπορεί να σημαίνει μια τέτοια, ας πούμε, δυναμική επανεμφάνιση της Ιταλίας στο κέντρο των ευρωπαϊκών πραγμάτων;

Να σας πω κάτι: το να καλούνται Ιταλοί να συνεισφέρουν σε κομβικές στιγμές της Ευρώπης, δεν είναι κάτι νέο – να συνεισφέρουν ως Ιταλοί και ως Ευρωπαίοι. Βλέπετε, η Ιταλία και κατά το παρελθόν είχε προσκομίσει σημαντικές απόψεις για τη βελτίωση της ευρωπαϊκής ιδέας. Με ανθρώπους που ίσως είναι λιγότερο γνωστοί, αλλά πάντως σημαντικοί. Παράδειγμα: όλη η πορεία προς την ενιαία αγορά ξεκίνησε με την Έκθεση Τσετσίνι, τη δεκαετία του ’80. Να σας πω τον τίτλο αυτής της έκθεσης; «Το κόστος της μη Ευρώπης». Μια εξαιρετική δουλειά, που ανέφερε όλα τα στοιχεία κόστους από μιαν ανολοκλήρωτη ευρωπαϊκή ενοποίηση. Ένας άλλος σημαντικός Ιταλός, ο Πάντουα-Σκιόπα, έγραψε την ομώνυμη έκθεση που απετέλεσε την έναρξη της πορείας προς το ευρώ, καθώς και μια άλλη για τους πόρους της Ένωσης. Βλέπετε συνεπώς ότι δεν είναι σπάνιο να βλέπει κανείς Ιταλούς να συνεισφέρουν στην Ευρώπη, με ευρωπαϊκή λογική και σε σύνδεση με τη χώρα τους.

Και η ερμηνεία αυτού του φαινομένου;

Λειτουργούμε με τρόπο που δεν φοβίζει τις άλλες χώρες. Η Ιταλία δεν φοβίζει.

Βέβαια, εν συνεχεία έρχεται η Γερμανία και άρχεται της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην ουσία. Ή έρχεται η Γαλλία και στρέφει τη συζήτηση προς πιο γεωπολιτική κατεύθυνση

Δική μου βασική αποστολή, κεντρικός πυρήνας της έκθεσής μου, είναι να αναδείξω, να εξηγήσω και να καταστήσω πειστικές πραγματιστικές λύσεις που θα δώσουν στους Ευρωπαίους πολίτες καλύτερη ποιότητα ζωής. Χωρίς να ανοίγεται το Κουτί της Πανδώρας των ιδεολογικών συζητήσεων γύρω από το μέλλον της Ευρώπης.

Γιατί αλλιώς;

Αλλιώς, αν σήμερα ανοίξουμε το Κουτί της Πανδώρας των ιδεολογικών συζητήσεων περί ομοσπονδιακής ή συνομοσπονδιακής Ευρώπης, περί κυριαρχίας ή μη-κυριαρχίας κ.ο.κ., αυτού του είδους οι συζητήσεις θα επικαλύψουν τα πάντα. Και θα εμποδίσουν κάθε συγκεκριμένο, θετικό βήμα. Η προσέγγιση της έκθεσής μου είναι καθαρά πραγματιστική – και επιτρέψτε μου να πω ότι πήρα εδώ ως παράδειγμα την προσέγγιση του Ζακ Ντελόρ. Το 1985, ο Ντελόρ δρομολόγησε τη διαδικασία της ενιαίας αγοράς. Και πέτυχε την πραγμάτωσή της σε συμμαχία με την πλέον αντι-ευρωπαϊκή προσωπικότητα της εποχής. Ποια ήταν αυτή; Ήταν η Μάργκαρετ Θάτσερ! Μαζί, ο πλέον φιλο-Ευρωπαίος και η πλέον αντι-Ευρωπαία πολιτικός της εποχής, εξασφάλισαν τη σημαντικότερη πρόοδο της Ευρώπης. Πώς; Επειδή στράφηκαν ευθέως σε κάτι που αφορούσε τη ζωή των πολιτών.

Σήμερα, αυτή η προσέγγιση ποια μορφή λαμβάνει;

Δείτε τις προτάσεις μου: καμιά δεν απαιτεί αναθεώρηση της Συνθήκης, γιατί αντιλαμβάνομαι απόλυτα ότι, άμα κανείς ανοίξει μια συζήτηση που περιλαμβάνει αλλαγές στις συνθήκες, θα μπλοκάρει τα πάντα Οι προτάσεις μου είναι πολύ συγκεκριμένες, είναι προτάσεις που κάθε Ευρωπαίος ηγέτης μπορεί να υιοθετήσει και να στηρίξει.

Πώς αυτό;

Γιατί όλες αυτές οι προτάσεις μας είναι χρήσιμες για τη ζωή των πολιτών, γι’ αυτό! Για τις επιχειρήσεις, για τους εργαζόμενους, για τις ΜΜΕ – για όλους τους πολίτες.

Το ευρωπαϊκό παράδοξο

Δηλαδή, αν καταλαβαίνω καλά, αφήνετε κατά μέρος τους μεγάλους γεωπολιτικούς σχεδιασμούς, με την ΕΕ σε σημαντικό ρόλο, ενώ θέλετε κάτι πλησιέστερο στον μέσο πολίτη. Αλλά θα ακουστεί ένα τέτοιο μήνυμα από τους ηγέτες της ΕΕ των 27 σε βάθος χρόνου; Τι έδειξαν ας πούμε οι Ευρωεκλογές σ’ αυτό; Η επανισορρόπηση στα δεξιά;

Η δική μου αίσθηση, στην περιπλάνησή μου ανά την Ευρώπη –επισκέφθηκα 65 πόλεις, συνάντησα όλες τις κυβερνήσεις, τους συντελεστές της δημόσιας ζωής, πανεπιστημιακούς, εμπειρογνώμονες, πέρασα φυσικά και από την Αθήνα– ήταν ότι όλοι είχαν την αίσθηση ότι μένουμε πίσω. Ότι έχουμε μπει σε μια ζώνη παρακμής. Και γι’ αυτό στην έκθεση υποστηρίζεται ότι «η αδράνεια είναι φθορά». Εννοώ ότι χρειάζεται να επιταχύνουμε την ενοποίηση και να γίνουμε πιο ανταγωνιστικοί μέσω της ενιαίας αγοράς. Διότι σήμερα χάνουμε έδαφος σε σύγκριση με τις ΗΠΑ, αλλά και σε σύγκριση με την Κίνα ή την Ινδία.

Και ο λόγος;

Ο λόγος που χάνουμε έδαφος είναι ότι παραμένουμε πολυδιασπασμένοι Αυτό μεταφράζεται σε έλλειψη ανταγωνιστικότητας, σε έλλειψη θέσεων εργασίας, σε υστέρηση ως προς τους ρυθμούς ανάπτυξης. Στην Έκθεσή μου δίνεται σειρά παραδειγμάτων. Ιδού ένα, πολύ απλό, που συνδέεται με την απασχόληση: στηρίζουμε την Ουκρανία –και θεωρώ ότι καλά κάναμε, ότι θα πρέπει να το συνεχίσουμε– αλλά, λόγω της πολυδιάσπασης της αγοράς των αμυντικών μας επιχειρήσεων, καταλήξαμε με χρήματα των Ευρωπαίων φορολογουμένων να δημιουργούμε θέσεις εργασίας στο Μίσιγκαν, στο Ουϊσκόνσιν, στην Τουρκία, στη Νότια Κορέα! Το 80% των στρατιωτικών προμηθειών που στείλαμε στην Ουκρανία ήταν μη ευρωπαϊκές προμήθειες. Αυτό είναι το ευρωπαϊκό παράδοξο: η πολυδιάσπαση δημιουργεί θέσεις εργασίας εκτός συνόρων μας. Δείτε και το άλλο: ανάλογα ισχύουν και με τις αποταμιεύσεις μας: η πολυδιάσπαση των χρηματοπιστωτικών αγορών μας δεν επιτρέπει να υπάρχει μια ενιαία κεφαλαιαγορά στην Ευρώπη, μια ελκυστική αγορά.

Οπότε; Τι συμβαίνει;

Οπότε οι αποταμιεύσεις μας, οι δικές μας αποταμιεύσεις, ρέουν προς τις ΗΠΑ –όπου η κεφαλαιαγορά είναι ενοποιημένη και πολύ κερδοφόρα– και αυτό σημαίνει (στοιχεία της ΕΚΤ) την εκροή 300 δισ. ευρώ κάθε χρόνο. Αυτές οι αποταμιεύσεις των Ευρωπαίων ενισχύουν τις αμερικανικές επιχειρήσεις, οι οποίες ύστερα έρχονται ενισχυμένες στην Ευρώπη, να αγοράζουν τις επιχειρήσεις μας. Άλλο ένα ευρωπαϊκό παράδοξο, αυτό. Αυτά είναι που πρέπει να αλλάξουμε. Γι’ αυτό οφείλουμε να αλλάξουμε την εσωτερική αγορά, για να γίνουμε ανταγωνιστικοί.

Οι Ευρωεκλογές και η Γαλλία

Μετά τις Ευρωεκλογές, είδαμε γενικώς μιαν ενίσχυση της Δεξιάς. Όμως ειδικά στη Γαλλία, μπορεί να προκύψει μια κατάσταση που όχι βέβαια να μπλοκάρει, αλλά να καθυστερεί οποιαδήποτε εξέλιξη;

Δίκιο έχετε. Το σημερινό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχει μια σύνθεση που επιτρέπει να ακουστούν οι προτάσεις που προκύπτουν από την Έκθεσή μας. Όταν τους παρουσίασα τις προτάσεις μου, έτυχα πολύ θετικής αποδοχής – δύο ώρες συζήτηση, πολύ καλές παρεμβάσεις, ένας από εκείνους που διάκεινται θετικά είναι και ο Έλληνας πρωθυπουργός. Όμως όντως, αν η Γαλλία –που παραμένει μια από τις σημαντικότερες ευρωπαϊκές χώρες– άλλαζε πολιτικά, μπορεί μεν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ο Μακρόν να συνέχιζε να την αντιπροσωπεύει, αλλά η γαλλική κυβέρνηση θα βρισκόταν σε διαφορετικό κλίμα. Η προσέγγιση της Μαρίν Λεπέν είναι διαφορετική. Οπότε η 7η Ιουλίου θα είναι η δεύτερη φάση των Ευρωεκλογών, ο δεύτερος γύρος τους. Θα είναι αποφασιστικής σημασίας μια αλλαγή του πολιτικού σκηνικού στη Γαλλία με Λεπέν. Και όσα μόλις ανέφερα για μια πραγματιστική προσέγγιση με τις προτάσεις μου κινδυνεύουν να περιέλθουν σε μείζονες δυσχέρειες.

Βέβαια, η Γαλλία την έχει ήδη την εμπειρία της cohabitation/συγκατοίκησης, με Φρανσουά Μιτεράν να συμπορεύεται με Ζακ Σιράκ. Αλλ’ ασφαλώς το πολιτικό σκηνικό θα είχε διαφοροποιηθεί. Πάντως μην ξεχνούμε και τους κραδασμούς στη Γερμανία: τη σχεδόν κατάρρευση των Πρασίνων, οι οποίοι έπαιξαν καθοδηγητικό ρόλο στην οικολογική στροφή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Τέτοιες θεμελιώδεις αλλαγές, αλλά και η ενσωμάτωση πιο ακραίων τάσεων, ιδίως δεξιών, στα ίδια τα συστημικά κόμματα δεν θα φρέναραν την πραγματιστική λογική που υπερασπίζεστε; Και τα μίντια –που υπήρξαν πολύ θετικά απέναντί σας, είναι αλήθεια– πώς θα κινηθούν έναντι της κοινής γνώμης στη συνέχεια;

Βουνό ερωτήσεων εδώ! Πάμε πρώτα στο ενδεχόμενο cohabitation στη Γαλλία: η τωρινή εκδοχή θα ήταν ολότελα διαφορετική υπό το σχήμα Σιράκ-Μιτεράν ή Σιράκ-Ζοσπέν που ζήσαμε παλιότερα. Τότε, όλοι ήταν φιλο-Ευρωπαίοι. Ύστερα, η προηγούμενη cohabitation είχε Πρόεδρο με εφταετή θητεία, σήμερα η θητεία είναι πενταετής, αλλά και ο τρόπος εκλογής είναι διαφορετικός. Δεν μπορώ να φανταστώ μια λειτουργική cohabitation. Θα πάω όμως στον πυρήνα του ερωτήματός σας: η ουσία της Έκθεσής μου είναι να δώσει απάντηση στο ερώτημα που θα βρεθεί στο κέντρο του τραπεζιού των Ευρωπαίων ηγετών τα επόμενα πέντε χρόνια.

Η χρηματοδότηση της πράσινης μετάβασης

Και αυτό είναι;

Είναι ότι αποφασίσαμε την πράσινη μετάβαση. Και τώρα χρειάζεται να δούμε (και να πούμε) πώς θα τη χρηματοδοτήσουμε τη μετάβαση αυτή. Το κόστος της πράσινης μετάβασης θα είναι πολύ μεγάλο, κι όποιος πει ότι η μετάβαση θα γίνει χωρίς κόστος, λέει ψέματα. Το κόστος θα είναι μεγάλο: πολιτικό κόστος, κοινωνικό κόστος, είναι ζήτημα αλλαγής και βελτίωσης των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού – για να αποφευχθεί η ανεργία, φυσικά. Είναι επίσης ζήτημα για τις ΜΜΕ, είναι ζήτημα –να το πω έτσι– «φρεσκαρίσματος» των σπιτιών των πολιτών, πράγμα που απαιτεί επιδοτήσεις…

Άλλο βουνό κι αυτό!

Γι’ αυτό στην καρδιά της Έκθεσής μου υπάρχει μια πρόταση –μια πολύπλοκη πρόταση, αλλά πάντως εφικτή στην επιδίωξή της– για το πώς θα απαντηθεί αυτό το ερώτημα. Με τρόπο που να φέρει μαζί τις δυο πλευρές του τραπεζιού του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου: τους πιο Νότιους, που θέλουν δημόσια χρηματοδότηση, και τους πιο Βόρειους, που θέλουν κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων. Η δική μου πρόταση είναι συνδυασμός δημόσιας και ιδιωτικής χρηματοδότησης: αυτό εννοώ όταν μιλώ για πραγματισμό.

Και θα περάσει κάτι τέτοιο;

Όπως λέμε και στην Έκθεση, «αποφασίσαμε να προχωρήσουμε σε πράσινη κατεύθυνση, αυτή η απόφαση έχει ληφθεί, όλοι οι κανονισμοί έχουν περάσει – τώρα πρέπει να αποφασίσουμε πώς θα χρηματοδοτηθεί». Πώς δηλαδή θα προχωρήσει μια τέτοια θεμελιώδης και εντυπωσιακή αλλαγή των κοινωνιών μας.

Ήδη όμως, δεν βλέπουμε την Επιτροπή φον ντερ Λάιεν να κάνει βήματα πίσω σε επίπεδο πρασινίσματος, υπό την πίεση της Ακροδεξιάς και των αγροτών; Πώς θα διαμορφωθεί το μέλλον της Πράσινης Συμφωνίας;

Δεν βλέπω τα βήματα προς τα πίσω των τελευταίων μηνών να αποτελούν κινήσεις με καίρια σημασία. Αφορούσαν σε λεπτομέρειες. Οι πιο βαριές αποφάσεις έχουν ήδη ληφθεί, είναι ήδη στο τραπέζι και δεν θα είναι δυνατόν να μεταβληθούν. Αλλά και πάλι: Μένει να αποφασιστεί το πώς θα γίνει η εφαρμογή, κι εδώ μπαίνει στη μέση ο πραγματισμός – και η ανάγκη για συμφωνία στη χρηματοδότηση. Εφαρμογή και εξεύρεση κεφαλαίων: εδώ βρισκόμαστε σήμερα.

Και η διάσταση των εξοπλισμών; Ήταν σωστό αυτό που είπατε ότι αγοράζουμε –οι Ευρωπαίοι– εξοπλισμούς εκτός Ευρώπης και έτσι εξάγουμε θέσεις εργασίας. Όμως δεν είναι λίγο επικίνδυνο να πει κανείς ότι θα επανέλθει η ανάπτυξη στην Ευρώπη μέσω του επανεξοπλισμού; Τελευταία φορά, το είδαμε κάτι τέτοιο μεταξύ των δυο Παγκοσμίων Πολέμων. Και δεν πήγε και τόσο καλά αυτό!… Δεν σας φοβίζει μια τέτοια πτυχή;

Έχετε απόλυτο δίκιο. Και γι’ αυτό δεν βρίσκεται εκεί το κύριο σημείο της Έκθεσής μου. Όμως το σημαντικό για μένα είναι ότι εκείνες οι ευρωπαϊκές χώρες που ασκούν πίεση υπέρ μιας Ευρώπης της άμυνας και υπέρ της κοινής χρηματοδότησης της άμυνας είναι οι ίδιες που αντιτίθενται προς τη δημιουργία ενός νέου ταμείου, σαν το Next Generation EU που έχουμε σήμερα.

Οπότε;

Οπότε μέσω μιας από κοινού χρηματοδότησης της άμυνας, θα μπορούσαμε να πείσουμε τους «φειδωλούς» του Βορρά να ανοίξουν το πουγκί για μια πιο προωθημένη ενιαία δημοσιονομική ικανότητα της ΕΕ. Και πάλιν όμως, μην παραβλέπουμε ότι αυτές οι χώρες είναι οι πλησιέστερες προς τα σύνορα της Ρωσίας, οπότε πιστεύω ότι ακούν το επιχείρημα…

Η πέμπτη ελευθερία της ΕΕ και το καθεστώς του 28ου

Έχετε ταχθεί δυναμικά υπέρ της καθιέρωσης μιας «πέμπτης ελευθερίας» στην ΕΕ. Ελευθερίας στον χώρο της έρευνας, της καινοτομίας, της εκπαίδευσης Δώστε μας λίγο την προοπτική σ’ αυτό. Πώς μπορεί να βοηθήσει την Ευρώπη στην παγκόσμια σκηνή;

Όταν ο Ζακ Ντελόρ δρομολόγησε την ενιαία αγορά, μίλησε για τέσσερις ελευθερίες: εμπορεύματα, υπηρεσίες, κεφάλαια και άνθρωποι. Ήταν μια επιτυχία, παραμένει επιτυχία, αλλά δεν παύει να έχει ένα περιεχόμενο «20ού αιώνα» θα έλεγα: βλέπουμε σήμερα ότι κάτι λείπει. Λείπει το άυλο, ο ρόλος του άυλου στοιχείου στην οικονομία. Καινοτομία, data, δεξιότητες, έρευνα – ακριβώς εδώ είναι που ανοίγει το χάσμα μεταξύ της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Υστερούμε έναντι των ΗΠΑ σ’ αυτά, υπάρχει και το πρόσθετο ζήτημα υστέρησης στο κλίμα των σχετικών επενδύσεων. Σήμερα, μόλις 10% των ευρωπαϊκών εταιρειών χρησιμοποιούν την ΑΙ, ενώ 80% των Αμερικανών κάνουν χρήση ΑΙ. Συνάντησα πολλούς ανθρώπους από ευρωπαϊκές start-ups ανά την Ευρώπη στο Αϊντχόβεν και την Κοΐμπα, στην Αθήνα ή την Μπολόνια, και τι μου είπαν; «Όνειρό μου είναι να πάω στις ΗΠΑ». Για ένα περιβάλλον φιλικότερο στην καινοτομία, γιατί το κλίμα των επενδύσεων είναι εκεί ευνοϊκότερο. Όθεν και η πρότασή μου προς την Φον ντερ Λάιεν, για ορισμό αντιπροέδρου με χαρτοφυλάκιο την «πέμπτη ελευθερία», ως κύρια κατεύθυνση της ερχόμενης πενταετίας της ΕΕ.

Και μήπως αυτό θα μπορούσε να φέρει πιο κοντά στην Ευρώπη τη Βρετανία, που τα πάει σχετικά πιο καλά σ’ αυτά τα θέματα;

Μόνος τρόπος για να ξαναδημιουργηθεί σύνδεση με τη Βρετανία, σήμερα, είναι το χαρτί της άμυνας. Γι’ αυτό και στην Έκθεσή μου θα βρείτε κάποιες γραμμές ως προς το να ανοίξουμε συζήτηση για τα θέματα άμυνας – αλλά και αυτό που αναφέρετε δεν διαφωνώ ότι θα είχε ενδιαφέρον.

Μια ακόμη λέξη: πήγατε και στις ΗΠΑ, όπου παρουσιάσατε την Έκθεσή σας; Τι υποδοχής έτυχε; Συμπεράσματα;

Το συμπέρασμά μου ήταν ότι δύο από τις προσεγγίσεις της Έκθεσης προκάλεσαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Η μία αφορούσε την πρόταση για μια διατλαντική ενιαία αγορά, και προκάλεσε κάποια συζήτηση. Όμως το μεγαλύτερο ενδιαφέρον στράφηκε στο λεγόμενο «καθεστώς του 28ου». Τι είναι αυτό; Είναι ότι όποιος Αμερικανός επενδυτής περάσει στην Ευρώπη, βρίσκεται αντιμέτωπος με χάος: «Έχετε 24 γλώσσες, 27 φορολογικά συστήματα, 27 έννομες τάξεις». Το καθεστώς «του 28ου» αφορά τη δημιουργία μιας 28ης, εικονικής/virtual κρατικής οντότητας, με νομικούς κανόνες για τις εταιρείες εκείνες που θα ήθελαν να δραστηριοποιηθούν οπουδήποτε στην Ευρώπη. Μια επιχείρηση εκτός ΕΕ θα μπορούσε να επιλέξει αυτό το καθεστώς, και μ’ αυτό να έχει διαθέσιμο κάτι σαν διαβατήριο. Δεν ακυρώνονται τα σημερινά υπάρχοντα καθεστώτα, αλλά δίνεται μια πρόσθετη δυνατότητα. Και, πιστέψτε με, έδειξαν αρκετά ευτυχείς μ’ αυτό το ενδεχόμενο.

Πηγή: economia.gr

Μεινετε Ενημερωμενοι

Εγγραφείτε στο Newsletter μας και μείνετε ενημερωμένοι για τις τελευταίες εξελίξεις του Δικτύου.

Social Media

Ακολουθήστε μας στα κοινωνικά μας κανάλια και ενημερωθείτε για τα τελευταία νέα του Δικτύου.

ΔΙΚΤΥΟ για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη

Διεύθυνση: Αθανάσιου Διάκου 20, 11743, Αθήνα, Αττική
Τηλ: (+30) 2109247814
Email: info@todiktio.eu