Άρθρο της Άννας Διαμαντοπούλου* στο iefimerida
Στις εκλογές της Γαλλίας νίκησε ο Μακρόν και ενισχύθηκε επικίνδυνα η άκρα Δεξιά, το ίδιο και η Αριστερά, η οποία ολίσθησε σε ακραίο λαϊκισμό παροχών. Είναι σίγουρο ότι οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι Γάλλοι πολίτες όπως και οι πολίτες σε όλη την Ευρώπη, πρέπει να αντιμετωπισθούν σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο με νέου είδους πολιτικές που απαντούν στις προκλήσεις του 21ου αιώνα. Αλλιώς θα βρεθούμε μπροστά σε ανατροπές του ευρωπαϊκού πολιτικού σκηνικού και κυρίως της δημοκρατίας.
Είναι όμως επικίνδυνο να αντιμετωπίζουμε την σύγκρουση Μακρόν – Λεπέν ως μια σύγκρουση νεοφιλελευθερισμού και εθνικιστικού λαϊκισμού. Εξάλλου τον Μακρόν, δημόσια, σε ευρωπαϊκό επίπεδο τον στήριξαν ο Σόλτς, ο Ντράγκι και ο Κόστα, και όχι συντηρητικοί πολιτικοί.
Ο κ. Τσακαλώτος έχοντας την εμπειρία του υπουργού Οικονομικών γνωρίζει καλά τις δυνατότητες άσκησης κοινωνικής πολιτικής με τα δεδομένα της παγκοσμιοποίησης, της ψηφιακής οικονομίας, και της μειωμένης ανταγωνιστικότητας της ΕΕ. Γνωρίζει καλά τα περιθώρια και τα αποτελέσματα της δικής του οικονομικής πολιτικής μέσα σε μνημόνια, αλλά χωρίς τις συνεχείς κρίσεις της τελευταίας τριετίας. Αν αυτό ήταν σοσιαλισμός «ζήτω που καήκαμε».
Ας δούμε λοιπόν συνοπτικά ποια είναι η «νεοφιλελεύθερη» Γαλλία και ο «νεοφιλελεύθερος» Μακρόν.
Η Γαλλία είναι η ευρωπαϊκή χώρα με τις μεγαλύτερες κοινωνικές δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ και με κατανομή αυτών σε όλες τις πολιτικές κοινωνικής προστασίας (και όχι μόνο στις συντάξεις). Η Ευρώπη είναι η ήπειρος με το ισχυρότερο κοινωνικό κράτος και την πιο ρυθμισμένη οικονομία και αγορά εργασίας ταυτόχρονα με δημοκρατία.
Ο Μακρόν κέρδισε την επανεκλογή του στη Γαλλία έχοντας ως σημαία του την μεταρρύθμιση σχεδόν σε όλο το εύρος του κοινωνικού κράτους (παιδεία, υγεία, εργασία συνταξιοδοτικό). Οι ιδιαίτερα δύσκολες και πρωτοφανείς συνθήκες που κλήθηκε να διαχειριστεί (κίνημα των κίτρινών γιλέκων, πανδημία, πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας) ενίσχυσαν την πεποίθηση του πως χρειάζεται συνεχής κοινωνικός διάλογος με τους πολίτες για κάθε σημαντική αλλαγή, που έμμεσα ή άμεσα θα επηρεάσει τη ζωή τους.
Μεταξύ άλλων υποσχέθηκε 1) περαιτέρω αύξηση στα κοινωνικά επιδόματα και στην κατώτατη σύνταξη (αναμένεται να διαμορφωθεί στα 1.100 ευρώ από τα 980 που είναι σήμερα), 2) μείωση στις εισφορές των αυτοαπασχολούμενων, 3) αύξηση των συντάξεων με βάση τον πληθωρισμό, 3) μεταρρύθμιση στις δομές του δημόσιου τομέα και αύξηση των μισθών στο δημόσιο σε κάθε βαθμίδα – η αύξηση θα γίνεται με βάση των τιμάριθμο, 4) μεταρρύθμιση στην παιδεία με ενεργή συμμετοχή των δασκάλων στον διάλογο για τη νέα προσέγγιση στο εκπαιδευτικό σύστημα, αύξηση των μισθών τους και αναδιαμόρφωση των ειδικοτήτων στην εκπαίδευση σύμφωνα με τις σύγχρονες ανάγκες, 5)ενίσχυση της πρωτοβάθμιας πρόσληψης στην υγεία και της προσβασιμότητα στο ΕΣΥ γενικά, 6) σύνδεση του επιδόματος εργασίας με την ταχύτερη επαναφορά στην αγορά εργασίας. Επιπλέον κάθε δικαιούχος επιδόματος ανεργίας θα παρακολουθεί υποχρεωτικά σεμινάρια 15-20 ωρών εβδομαδιαίως, ώστε να ενισχύσει τις γνώσεις του, τη δυνατότητα να βρει εκ νέου εργασία και να τη διατηρήσει, 7) αύξηση στην ηλικία συνταξιοδότηση από τα 62 που είναι σήμερα στα 64 έτη.
Εξήγησε επίσης στους Γάλλους πολίτες πως ένα κοινωνικό κράτος για να μπορέσει να είναι βιώσιμο και ισχυρό θα πρέπει να έχει μια σταθερή χρηματοδότηση η οποία θα προέλθει από την αύξηση του ΑΕΠ. Η αύξηση του ΑΕΠ θα πρέπει να γίνει αποκλειστικά από την ενίσχυση της απασχόλησης και τη σημαντική αύξηση των θέσεων εργασίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά τη διάρκεια της θητείας του η συνολική ανεργία στη Γαλλία μειώθηκε σημαντικά (από το 8,7% το 2019 σήμερα είναι στο 7,4%) και συρρικνώθηκε η ανεργία στους νέους μέχρι 24 ετών φτάνοντας στο 15,9% από το 18,5% καταγράφοντας έτσι το μικρότερο ποσοστό ανεργίας στους νέους από το 1980 [υπήρξαν βέβαια και στιγμές στη θητεία του όπου κατεγράφησαν υψηλά ποσοστά ανεργίας – επίσης αυξήθηκε η εργασία μερικής απασχόλησης, όπως βέβαια σε όλη την Ευρώπη]. Επίσης αύξησε τις κοινωνικές παροχές και χρηματοδότησε το μεγαλύτερο πρόγραμμα για την καταπολέμηση της φτώχειας – ένα τετραετές πρόγραμμα αξίας 8,5 δις ευρώ που περιελάβανε μεταξύ άλλων δωρεάν πρωινό και κουπόνι για μειωμένο μεσημεριανό σε πολλά σχολεία, δωρεάν αθλητικές δραστηριότητες για παιδιά προερχόμενα από πολύ φτωχές οικογένειες και ένα καινούργιο ενισχυμένο επίδομα που αντικατέστησε πολλά άλλα επιδόματα. Επίσης, για την προστασία των νοικοκυριών από την αλματώδη και ξέφρενη πορεία των τιμών σε αέριο, ηλεκτρικό, βενζίνη και πετρέλαιο μείωσε το φόρο εισοδήματος κατά 5 δις ευρώ και έδωσε 100 ευρώ σε κάθε χαμηλόμισθο εργαζόμενο λίγο πριν τα Χριστούγεννα του 2021.
Προσπάθησε να ανταποκριθεί στο κίνημα των κίτρινων γιλέκων αρχικά ανοίγοντας απευθείας διάλογο με τους πολίτες «Great Debate» [υπάρχουν Γερμανικά δημοσιεύματα που θεωρούν το Great Debate ως μια ρηξικέλευθη πολιτική προσέγγιση που αποδίδεται αποκλειστικά στον Μακρόν – συλλογικές αποφάσεις/η πολιτεία συναποφασίζει και συνδιαμορφώνει το κράτος με τον πολίτη]. Κάθε Γάλλος πολίτης μπορούσε να καταγράψει τα προβλήματα που αντιμετώπιζε και τις λύσεις που θεωρούσε καλύτερες. Ακολούθως, επέβαλε στις κερδοφόρες επιχειρήσεις το περίφημο «μπόνους Μακρόν», σύμφωνα με το οποίο οι επιχειρήσεις, που καταγράφουν υψηλά κέρδη, οφείλουν να παραχωρήσουν μέρος των κερδών τους (υπό τη μορφή αφορολόγητου μερίσματος) στους εργαζόμενους τους (δηλαδή μερική ανακατανομή κερδών). Μέχρι σήμερα το μέρισμα αυτόδεν μπορούσε να ξεπεράσει τα 1.000 ευρώ ανά εργαζόμενο. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του καμπάνιας υποσχέθηκε να αυξήσει το μπόνους στα 6.000 ευρώ ανά εργαζόμενο και δεσμεύθηκε να πιέσει τις επιχειρήσεις για αυτό. Μάλιστα, δεν δίστασε να πει ευθέως σε συνέντευξή του σε Γαλλικό ραδιόφωνο πως όταν μια επιχείρηση παρουσιάζει κέρδη το αφεντικό της επιχείρησης οφείλει να μοιραστεί μέρος αυτών των κερδών με όσους συνεισέφεραν σε αυτή την επιτυχία (δηλαδή τους εργαζόμενους) και δεσμεύθηκε να πιέσει τις εταιρείες στην εφαρμογή του μέτρου. Η καταβολή του μπόνους θα γίνεται είτε άμεσα είτε έμμεσα ως επίδομα για την κάλυψη των αυξημένων ενεργειακών αναγκών λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.
Ο Μακρόν υπογράμμισε ότι για να επιτύχει τους στόχους της κοινωνικής του πολιτικής, προϋπόθεση είναι η ανάπτυξη του γαλλικού ΑΕΠ, μέσω και της αύξησης της εργασίας. Υποσχέθηκε πάταξη της φοροδιαφυγής, αλλά όχι αύξηση φόρων και ριζική αναμόρφωση τόσο του τομέα της υγείας, όσο και της εκπαίδευσης με ανάλυσητων οικονομικών δεδομένων.
Οι δυσκολίες των ευρωπαϊκών κοινωνιών θα γίνονται όλο και μεγαλύτερες και η αντιμετώπιση τους δεν είναι εφικτή από την κάθε χώρα. Η Ευρώπη πρέπει να κινηθεί με ενιαίες πολιτικές στους τομείς της άμυνας , της ενέργειας , του περιβάλλοντος, και της ψηφιακής οικονομίας και αγοράς εργασίας.
Ο Μακρόν είναι ο ηγέτης ο οποίος περισσότερο από κάθε άλλον έβαλε και πάλεψε τα ζητήματα αυτά. Πέρα λοιπόν από τις εύκολες ταμπέλες και τον μόνιμο «μπαμπούλα» του νεοφιλελευθερισμού, ας κατανοήσουμε την σημασία του Κέντρου του συνδυασμού συντηρητικών και σοσιαλδημοκρατικών επιλογών σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.
*Η Άννα Διαμαντοπούλου είναι Πρόεδρος του Δικτύου – Πρόεδρος της Επιτροπής της ΕΕ για το μέλλον του κοινωνικού κράτους – πρ. Επίτροπος ΕΕ – πρ. Υπουργός