Της Άννας Διαμαντοπουλου
Προέδρου του ΔΙΚΤΥΟΥ
πρ. Επιτρόπου ΕΕ & πρ. Υπουργού
Το 2019 ξεκινά με καθολική αναταραχή στον μέχρι πρότινος τακτοποιημένο μεταπολεμικά δυτικό κόσμο.
Απο τον ασθενή θεσμικά και οικονομικά ευρωπαϊκό νότο μέχρι τις μεγάλες και ισχυρές δημοκρατίες όπως το ΗΒ, τις ΗΠΑ και τη Γαλλία, γίνεται σαφές το στίγμα αλλαγής εποχής. Η μεταπολεμική ευημερία και η κοινωνική ηρεμία διαταράσσονται. Ας ελπίσουμε όχι και η ειρήνη. Τα απειλούμενα απο τις μεγάλες αλλαγές και κυρίως τις αυξανόμενες ανισότητες, κοινωνικά στρώματα, αντιδρούν και διαμαρτύρονται, αυτοοργανώνονται και εκρήγνυνται και, χειραγωγούνται από διάφορες μορφές λαϊκισμού και λαϊκιστών ηγετών. Δηλαδή πολιτικών, που βάζουν στο μεγάφωνο το πρόβλημα , χρησιμοποιούν βία και αντισυστημική δράση, χωρίς όμως να έχουν δικές τους απαντήσεις όταν έρθει η στιγμή να κυβερνήσουν. Αυτά αποδείχτηκαν στην Ελλάδα στην Ιταλία στο ΗΒ και επωάζονται, παρά την νίκη Μακρόν ,στη Γαλλία . Ο λαϊκισμός, σε κάθε μορφή του, οδηγεί ιστορικά σε εθνική και οικονομική καταστροφή και σε οδυνηρή θεσμική και οικονομική οπισθοδρόμηση. Όμως η δαιμονοποίηση του ως νέος φασισμός ή ως αριστερίστικος αυταρχισμός, δεν αποδίδει την πραγματικότητα. Η έκρηξη στον δυτικό κόσμο σημαίνει ότι υπάρχουν ζητήματα που αφορούν τους πολλούς , στα οποία οι υπάρχοντες πολιτικοί φορείς, με τις διαχωριστικές γραμμές και αναλύσεις του προηγούμενου αιώνα, δεν δίνουν επαρκείς απαντήσεις.
Θα αναφερθώ σε ορισμένα από αυτά τα ζητήματα, τα οποία αφορούν Ανατολή και Δύση , απαιτούν λύσεις ευρωπαϊκής αλλά και παγκόσμιας διακυβέρνησης, αλλά και εθνική προετοιμασία και εγρήγορση.
- Μεταφορά πλούτου απο την Δύση στην Ανατολή. Η επιτυχής χρήση του πλούτου που απεκόμισε η Δύση απο τον υπόλοιπο πλανήτη έφτασε στο τέλος της. Η καινοτομία, το κεφάλαιο και τα καλύτερα μυαλά, δεν έχουν, πλέον, εθνική βάση. Ο πλούτος που παράγεται τοπικά, δεν είναι εθνικός, αλλά διεθνής και, ως εκ τούτου, δεν μπορεί να αναδιανεμηθεί προς όφελος του δημοσίου συμφέροντος. Αντίθετα, συγκεντρώνεται στους ιδιώτες που τον παράγουν οι οποίοι εκμεταλλεύονται ή και καταχρώνται τις δημόσιες πολιτικές των χωρών( εκπαιδευτικά ,φορολογικά συστήματα). Ένα διεθνές φορολογικό πλαίσιο που θα επιτρέπει μια αποτελεσματική αναδιανομή του πλούτου, είναι πλέον αναγκαίο. Η πρόταση της ομάδας Πικετί για νέο προϋπολογισμό και την φορολογία στην Ευρώπη, είναι μια πρώτη προσέγγιση. Στην Ελλάδα, η μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος οφείλει να είναι η πρώτη προτεραιότητα για Κυβέρνηση του 2019, με σκοπό να υποστηρίξει την μεσαία τάξη δηλ. την παραγωγή και την εργασία.
- Το μεταναστευτικό πρόβλημα, που ήρθε για να μείνει, επανέφερε ζητήματα πολιτισμικής προστασίας – εθνικής ταυτότητας και απαιτεί νέες πολιτικές για την πολυπολιτισμική κοινωνία. Ταυτόχρονα, το 2019 η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να αποφασίσει για την γενναία χρηματοδότηση αναπτυξιακού προγράμματος στην Αφρική, που σημαίνει συμμετοχή όλων ανεξαρτήτως των χωρών.
- Η Δ΄ Βιομηχανική Επανάσταση, αλλάζει σε βάθος και με ταχύτητα την οικονομία και τη λειτουργία της δημοκρατίας. Σε αντίθεση με το προηγούμενο ψηφιακό κύμα, που έβγαλε χώρες και εκατομμύρια ανθρώπους από την φτώχεια, ο κίνδυνος σήμερα είναι η απίσχναση και η συρρίκνωση της μεσαίας τάξης. Η οικονομία της πλατφόρμας (airbnb, uberκλπ), αλλάζει την έννοια του κεφαλαίου και της εργασίας. Προφανώς αλλάζει και τη σχέση μεταξύ τους, όπως αυτή επιτυχώς είχε διαμορφωθεί από την σοσιαλδημοκρατία, τις εποχές της ευρωπαϊκής βιομηχανικής άνοιξης. Απαιτείται νέο θεσμικό πλαίσιο στη λειτουργία των επιχειρήσεων, της αγοράς εργασίας(η σημερινή δεν προσφέρει ούτε κίνητρα ούτε προστασία) και της οργάνωσης των κοινωνικών εταίρων ( ήδη συνδικάτα και επιχειρήσεις δημιουργούν νέα μοντέλα συνεργασίας μέσω πλατφορμών), ώστε να διατηρήσουμε το μεγάλο επίτευγμα αυτού που θα ονομάζαμε “European dream”. Ενδιαφέρουσες προσεγγίσει για αυτά, στη μελέτη της Mackinsey (12/18) για το Ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο
- Οι γεωπολιτικές και τεχνολογικές αλλαγές ,επιβάλουν νέα ισορροπία ανάμεσα σε ασφάλεια και ελευθερία. Ελευθερία χωρίς ασφάλεια είναι εύθραυστη και ασφάλεια χωρίς ελευθερία σημαίνει καταπίεση. Η ασφάλεια :εθνική (σύνορα), η εντός των κοινωνιών (τρομοκρατία – εγκληματικότητα), η πολιτισμική (διατήρηση αξιών και τρόπου ζωής) η ατομική (ιδιωτικότητα και ασφάλεια ζωής και περιουσίας), αποτελεί κοινωνικό αγαθό και η παροχή του πολιτική προτεραιότητα ειδικά στην Ελλάδα του 2019
- Το δημογραφικό πρόβλημα ιδιαίτερα στην Ελλάδα απειλεί με περαιτέρω οικονομική, κοινωνική και εθνική εξασθένηση. Η εφαρμογή ολοκληρωμένης πολιτικής δεν μπορεί πλέον να αναβάλλεται.
Απέναντι, λοιπόν, στον διάχυτο λαϊκισμό που αναδεικνύει και ταυτόχρονα επιδεινώνει τα υπαρκτά προβλήματα, ας σκεφτούμε ένα λαϊκό μεταρρυθμισμό, και μια μεγάλη ιδέα για την πρωτοπορία της χώρας στη νέα ψηφιακή εποχή. Αναφέρομαι σε Λόγο κατανοητό οραματικό και τεκμηριωμένο για την προσοντούχα γενιά των 380€ που θέλει και δουλειά τώρα και προοπτική για το μέλλον
Αναφέρομαι σε αλλαγές που απαντούν στα παραπάνω και υποστηρίζουν την εξέλιξη της εθνικής ταυτότητας στο ευρύτερο ευρωπαϊκό πλαίσιο .Δηλ στο πολιτικό αφήγημα του 21ου αιώνα, που θα θέσει στο περιθώριο την ευκαιριακή ενδυνάμωση και καταστροφική «ξιπασιά»του λαϊκισμού.
*Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην Ειδική Έκδοση «Η Ελλάδα και ο Κόσμος το 2019» της Έντυπης Καθημερινής της Κυριακής 5-6/1/2019