Του Τάκη Αναστόπουλου
Διευθυντή ε.τ. της ΕΕ
Αντιπροέδρου του Δικτύου για την Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη
Την Τρίτη 17 Ιανουαρίου εξελέγει Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ΕΚ) ο Αντόνιο Ταγιάνι (Antonio Tajani) για το δεύτερο ήμισυ της τρέχουσας βουλευτικής περιόδου μέχρι τις ευρωεκλογές της Άνοιξης του 2019, δηλαδή για τα επόμενα δυόμιση χρόνια. Ο Ταγιάνι είναι Ιταλός δημοσιογράφος και πολιτικός που προέρχεται από το κόμμα του Μπερλουσκόνι ‘‘Φόρτσα Ιτάλια’’ του οποίου υπήρξε Κυβερνητικός εκπρόσωπος. Στη συνέχεια έγινε Επίτροπος στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή από το 2008 ως το 2014 (αρχικά ως Επίτροπος υπεύθυνος για τις Μεταφορές και στη συνέχεια Αντιπρόεδρος για τη Βιομηχανία). Στις ευρωεκλογές του 2014 έγινε μέλος του ΕΚ και διετέλεσε Αντιπρόεδρος του.
Xρειάστηκαν τελικά 4 γύροι για να ολοκληρωθεί η εκλογή του Προέδρου, κάτι που είχε να συμβεί από το μακρυνό 2002 με τη εκλογή του Φιλελεύθερου Πατ Κοξ. Έκτοτε και μετά την ‘‘τεχνική’’, όπως αποκαλέστηκε, συμφωνία που έγινε το 2004 μεταξύ των δύο μεγαλύτερων πολιτικών ομάδων, η Προεδρία εναλλασσόταν μεταξύ των υποψηφίων των δύο αυτών ομάδων (ακόμα και όταν η σειρά άλλαξε και ισχυρότερη πολιτική ομάδα αναδείχθηκε το ΕΛΚ). Όλοι οι Πρόεδροι εξελέγησαν από τον πρώτο γύρο και με απόλυτη πλειοψηφία:
– 2004-2006, Γιόζεπ Μπορέλ (Σ&Δ/Ισπ) με 388 ψήφους στους 700.
– 2007-2009, Χανς-Γκερτ Πέτερινγκ (ΕΛΚ/Γερμ.) με 450 στους 689
– 2009-2011, Γέρζυ Μπούζεκ (ΕΛΚ/Πολ.) με 555 επί 644
– 2012-2016, Μάρτιν Σούλτς (Σ&Δ/Γερμ.) με 387 επί 670, ο οποίος ήταν και ο μόνος που έχει κάνει δύο συνεχόμενες θητείες.
Μετά από μία δωδεκάωρη διαδικασία ο Tαγιάνι εκλέχτηκε νέος Πρόεδρος του ΕΚ, στον τέταρτο γύρο και με σχετική πλειοψηφία. Επί 751 συνολικά μελών ψήφισαν 713, έγκυρα 633 και αποχές 80. Οι δυο φιναλίστες έλαβαν:
Antonio Tajani (EΛΚ/IT): 351
Gianni Pittella (Σ&Δ/IT): 282
Εκτός από το ΕΛΚ ψήφισαν τον Ταγιάνι η ομάδα των Φιλελευθέρων, και η ομάδα των Συντηρητικών που αποτελείται κυρίως από τους Βρετανούς συντηρητικούς και τους Πολωνούς υπερσυντηριτικούς του κυβερνητικού κόμματος PiS. Αν παρακολουθήσει κανείς τη διακύμανση του σκορ μεταξύ των τεσσάρων γύρων ο Ταγιάνι είχε καθαρό προβάδισμα. Αυτό έγινε σαφές μετά την ανακοίνωση πριν την έναρξη της εκλογικής διαδικασίας περί της μη συμμετοχής τελικά του Προέδρου των Φιλελευθέρων Βερχόφστατ ο οποίος απεσύρθη υπέρ του Ταγιάνι.
Τα αποτελέσματα πρώτου γύρου (Tajani 274, Pittella 183, Helga Stevens (Συντηρητικοί/ΒΕ) 77, Jean Lambert (Πράσινoι/ΗΒ) 56, Eleonora Forenza (Αριστερά/IT) 50, Laurentiu Rebega (Ακρα Δεξιά/Ρουμ.) 43) επιβεβαιώθηκαν με μικρές αυξομειώσεις και στις δύο επόμενες προσπάθειες, καθώς κανένας από τους υποψήφιους δεν απέσυρε την υποψηφιότητά του.
Ο Ταγιάνι γνωρίζει καλά τη λειτουργία των μηχανισμών. Είναι πραγματιστής, αλλά μέχρι σήμερα δεν χαρακτηρίζεται ως οραματιστής. Σε αντίθεση με τον προκάτοχό του Σουλτς, ο οποίος επέλεγε τη σύγκρουση κάθε φορά που χρειάστηκε να εκφράσει τη βαθειά του αντίθεση προς τις απόψεις που εκφέρονται στο ημικύκλιο του Ευρωκοινοβουλίου (μνημειώδεις έχουν μείνει οι αψιμαχίες του με τον Ιταλό Πρωθυπουργό Μπερλουσκόνι το 2003 ή με τον αντι-ευρωπαϊστή ευρωβουλευτή Μπλούμ το 2010), ο Ταγιάνι είναι άνθρωπος των ισορροπιών και των ήπιων τόνων. Εξάλλου, οι επικριτές του του καταλογίζουν ευθύνες σχετικά με την ευνοϊκή αντιμετώπιση εκ μέρους της Επιτροπής, όταν ήταν Επίτροπος Βιομηχανίας, της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας που το 2015 έδωσε θέση στο ξέσπασμα του σκανδάλου ‘‘ντήζελ-γκέιτ’’.
Η αλλαγή στάσης του Γκύ Βερχόφστατ ήταν αποτέλεσμα πολύωρης διαπραγμάτευσης που είχε με τον Μάνφρεντ Βέμπερ επικεφαλής της ομάδας του ΕΛΚ στο Ευρωκοινοβούλιο (προέρχεται από τους Χριστιανοκοινωνιστές της Bαυαρίας(CSU). Αυτό επανέφερε στο παιχνίδι τον ακραιφνή ευρωπαϊστή Βερχόφστατ, ο οποίος είχε υποστεί πλήγμα 48 ώρες νωρίτερα μετά την απόρριψη από την ίδια του την ομάδα της ατυχούς επιλογής να προχωρήσει σε συμμαχία με τον εναλλακτικό και αντιφεντεραλιστή Μπέπε Γκρίλο. Το “κέρδος” του Βερχόφστατ ήταν να περιέλθει στους Φιλελεύθερους η προεδρία της ισχυρής για την εσωτερική λειτουργία του ΕΚ “Διάσκεψης των Προέδρων των κοινοβουλευτικών επιτροπών”. Ίσως επίσης (αν και ειναι νωρίς ακόμα για προβλέψεις) ανοίξει έτσι ο δρόμος για Φιλελεύθερο Πρόεδρο του ΕΚ το 2019 με τη σύμπραξη του ΕΛΚ.
Αντίθετα, η μετά από 12 χρόνια καταγγελία από τον σοσιαλιστή Πιτέλα της “τεχνικής” συμφωνίας με την ομάδα του ΕΛΚ κρατά την σοσιαλιστική ομάδα έξω από την εναλλαγή στο ύπατο αξίωμα του ΕΚ και όχι μόνον. Θα το δούμε τις αμέσως επόμενες ημέρες με την ολοκλήρωση της εκλογής των υπόλοιπων οργάνων του ΕΚ και των Προέδρων των Επιτροπών. Πολλοί χαρακτήρισαν βιαστική την ενέργεια αυτή του Πιτέλα. Σύμφωνα με άλλους αναλυτές η σοσιαλιστική ομάδα αναγκάστηκε σε αυτή την ηρωϊκή έξοδο σε μία προσπάθεια να ανατρέψει το αρνητικό κλίμα που υπάρχει σε βάρος της παντού στην Ευρώπη. Οι συμφωνίες των κεντροαριστερών της ομάδας Σ&Δ με τους κεντροδεξιούς του ΕΛΚ θολώνουν το μήνυμα της σοσιαλδημοκρατίας και διώχνουν τους ψηφοφόρους. Σύμφωνα με μετρήσεις, η δύναμη των σοσιαλιστών από 190 μέλη σήμερα, θα πέσει στις ευρωεκλογές του 2019 στους 120. Η ρίξη επελέγει για να δείξουν οι σοσιαλιστές “ότι όλοι δεν είναι ίδιοι”.
Η εκλογή του προερχόμενου από το ΕΛΚ Ταγιάνι και η ταυτόχρονη αποχώρηση από το ευρωπαϊκό προσκήνιο του εμβληματικού Σουλτς ίσως προκαλέσει ανακατατάξεις στην κορυφή των υπόλοιπων θεσμικών οργάνων. Όπως πλέον και το ΕΚ, τόσο το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο με τον Πολωνό Τουσκ όσο και η Επιτροπή με τον Λουξεμβουργιανό Γιούνκερ εκφράζονται από ηγέτες της ίδιας πολιτικής οικογένειας. Εξάλλου, υπάρχει μία επιπλέον “ανισορροπία” που θα έπρεπε να αντιμετωπισθεί λόγω της υπερτροφικής ιταλικής εκπροσώπησης, η οποία πέραν του Ταγιάνι περιλαμβάνει και τη Φεντερίκα Μογκερίνι που κατέχει το αξίωμα της Ύπατης Εκπροσώπου της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής Ασφάλειας και τον Μάριο Ντράγκι στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Αυτές οι ενδεχόμενες αλλαγές στο πολιτικό προσωπικό των θεσμών δεν είναι άνευ σημασίας ενόψει των αναμενόμενων εξελίξεων που συνδέονται (α) με την πανηγυρική σύνοδο της ΕΕ στη Ρώμη στις 25 Μαρτίου 2017 για τον εορτασμό των 60 χρόνων από την υπογραφή της Συνθήκη της Ρώμης για την ίδρυση της ΕΟΚ, (β) με την έναρξη των διαπραγματεύσεων για το Brexit και (γ) με το νέο τοπίο που θα αρχίσει να διαγράφεται στην ΕΕ μετά τις προσεχείς εκλογές σε τρείς από τις ιδρυτικές χώρες (τον Μάρτιο στην Ολλανδία, τον Απρίλιο στη Γαλλία και το Σεπτέμβριο στη Γερμανία). Ο Πρόεδρος Γιούνκερ έχει δώσει το δικό του στίγμα προειδοποιώντας ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή της οποίας προΐσταται είναι η Επιτροπή της τελευταίας ευκαιρίας και θα ζητήσει στη σύνοδο της Ρώμης να αναληφθούν ουσιαστικές πρωτοβουλίες που να αποτελέσουν τομή σε σχέση με το παρελθόν. Μένει να δούμε ποιός θα είναι ο ρόλος που θα διεκδικήσει για τον εαυτό του το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στην εποχή Ταγιάνι που μόλις αρχίζει.