Αρχικά θέλω να συγχαρώ την Πρόεδρο του Δικτύου κυρία Άννα Διαμαντοπούλου, για την πρωτοβουλία της να οργανώσει την σημερινή πολύ ενδιαφέρουσα εκδήλωση, την οποία και ευχαριστώ για την πρόσκληση.
I would also like to warmly welcome our distinguished guests, and especially the President of the Group of the Progressive Alliance of Socialists and Democrats, Mr Hannes Swoboda.
Κυρίες και κύριοι,
Είναι η δημοκρατία αντιμνημονιακή;
Είναι το μνημόνιο αντιδημοκρατικό;
Η εύκολη απάντηση είναι πως η δημοκρατία είναι αντιμνημονιακή, αφού το μνημόνιο επιβλήθηκε από τους πιστωτές.
Αν ρωτήσετε έναν πολίτη, αν θέλει να του μειώσουν τον μισθό ή τη σύνταξη είναι σχεδόν βέβαιο πως θα σας απαντήσει αρνητικά.
Βέβαια, το συγκεκριμένο ερώτημα είναι εξαπλουστευμένο.
Το πραγματικό ερώτημα είναι το εξής:
Tο Ελληνικό κράτος πρέπει να ξοδεύει σύμφωνα με τις δυνατότητες του ή πέρα από αυτές; Δηλαδή, πρέπει να καταναλώνει λιγότερα ή παραπάνω από όσα παράγει;
Σε μία ευνομούμενη πολιτεία, μία ισχυρή και ώριμη δημοκρατία το μνημόνιο δεν θα χρειαζόταν εξαρχής.
Πολύ απλά σε μία ευνομούμενη πολιτεία:
• ο προϋπολογισμός εκτελείται πιστά,
• οι διαδηλώσεις γίνονται με σεβασμό στους άλλους πολίτες και δεν κλείνουν οι δρόμοι, τα λιμάνια, τα οδικά δίκτυα και τα πολιτιστικά μνημεία,
• οι εργαζόμενοι δεν συνταξιοδοτούνται στα 45,
• δεν υπάρχουν επιδόματα έγκαιρης προσέλευσης στην εργασία
• και οι αρχισυνδικαλιστές εργάζονται κανονικά.
Δυστυχώς στην Ελλάδα, μέχρι πριν από λίγα χρόνια, δεν γνωρίζαμε πόσους δημοσίους υπαλλήλους είχαμε και πόσο τους πληρώναμε.
Δίναμε συντάξεις και επιδόματα σε ανθρώπους που ενδεχομένως δεν τα δικαιούνταν.
Γίνονταν αρκετές προσλήψεις με αδιαφανή κριτήρια ενώ εξακολουθεί να μην υπάρχει αξιολόγηση των δημοσίων υπαλλήλων.
Με άλλα λόγια, στη πράξη αποδεικνύεται πως όλα αυτά τα στραβά δεν μπορέσαμε να τα λύσουμε μόνοι μας. Πολύ απλά, δεν έφερε το μνημόνιο την κρίση αλλά η κρίση έφερε το μνημόνιο. Δυστυχώς, το μνημόνιο επέτεινε την κρίση επειδή δεν είχε αναπτυξιακούς στόχους και μέσα, εργαλεία.
Αυτό άλλωστε επισημαίνει και η έρευνα του Demos που υπογραμμίζει πως “η ανικανότητα των δημοκρατικά εκλεγμένων πολιτικών να επιλύσουν το πρόβλημα του χρέους στην Ελλάδα, οδήγησε μεταξύ άλλων στην δημιουργία κυβέρνησης τεχνοκρατών -εννοώντας την κυβέρνηση Παπαδήμου- και την άνοδο λαϊκιστών και ακραίων πολιτικών κομμάτων.”
Η πραγματικότητα είναι πως το μνημόνιο περιόρισε τις δημοκρατικές επιλογές. Ο κίνδυνος να μετατεθούν οι ευθύνες λήψης αποφάσεων από τις δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις σε μη εκλεγμένους και μη επιλεγμένους από την κυβέρνηση τεχνοκράτες –είτε του εξωτερικού είτε του εσωτερικού- είναι υπαρκτός.
Το ουσιαστικό ζήτημα είναι, τι προσπαθεί να κάνει η κάθε χώρα για να απαλλαγεί από το μνημόνιο;
Η Ελλάδα τα τελευταία έτη έκανε μία δημοσιονομική προσαρμογή ρεκόρ, με πολύ μεγάλο όμως κοινωνικό κόστος. Επίσης, η Ελλάδα ήρθε πρώτη στον τομέα των δομικών μεταρρυθμίσεων στην Παγκόσμια Έκθεση του ΟΟΣΑ. Οι μεταρρυθμίσεις συνεχίζονται, παρά τις αντίξοες συνθήκες, την έλλειψη πολιτικής συναίνεσης και την άνοδο του λαϊκισμού και των ακραίων πολιτικών κομμάτων όπως σημειώνει και η έρευνα του DEMOS.
Εάν θέλουμε να ξεφύγουμε από το μνημόνιο, το μόνο σίγουρο είναι ότι η Ελλάδα πρέπει να αλλάξει και να απαλλαγεί από τις παλιές συνήθειες και πρακτικές.
Η κρίση ωστόσο, δεν περιορίζεται μόνο στα οικονομικά μεγέθη, αλλά όπως πολύ σωστά σημειώνει και η έρευνα, είναι και κρίση αξιών.
Ένα πολύ ανησυχητικό σημείο της έρευνας είναι η κατάταξη της Ελλάδας στην 94η θέση από 176 χώρες, το 2012, στον δείκτη της διαφθοράς. Σύμφωνα με την έρευνα, υπάρχει η εντύπωση πως η Ελλάδα είναι η πιο διεφθαρμένη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και βρίσκεται στην ίδια θέση με το Μπενίν, την Κολομβία και τη Μογγολία.
Η Διεθνής Διαφάνεια (Transparency International) σημειώνει πως ένα από τα κυριότερα προβλήματα διαφθοράς στην Ελλάδα είναι η κρίση αξιών. Αναφέρει συγκεκριμένα πως “οι Έλληνες πολίτες έχουν αποδεχτεί εδώ και πολλά χρόνια την διαφθορά.” Το Ευρωβαρόμετρο υπογραμμίζει πως το 60% των συμπολιτών μας πιστεύει πως οι δημόσιοι υπάλληλοι κάνουν κατάχρηση της εξουσίας τους για προσωπικό τους όφελος.
Θέλω όμως σε αυτό το σημείο να τονίσω πως η κινητικότητα που δείχνει η Ελληνική δικαιοσύνη το
τελευταίο διάστημα είναι ένα ενθαρρυντικό στοιχείο. Η ισχυρή και ανεξάρτητη δικαιοσύνη είναι απαραίτητη προϋπόθεση σε μία ευνομούμενη δημοκρατική κοινωνία. Επίσης, ο διαχωρισμός μεταξύ χλωρών και ξερών σε όλα τα επίπεδα είναι πια απαίτηση της κοινωνίας.
Ένα από τα κριτήρια που λαμβάνει σοβαρά υπόψιν του ο δείκτης του Demos είναι και η πολιτική σταθερότητα, ακόμη και η απουσία της βίας.
Η έλλειψη πολιτικής σταθερότητας ήταν το μεγαλύτερο μειονέκτημα της Ελλάδας, το 2012, και στην Μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας για την κατάταξη των πιο φιλικών για επενδύσεις χωρών. Η αντίστοιχη μελέτη του 2013 έδειξε πολύ μεγάλη βελτίωση για την Ελλάδα, για την ακρίβεια την μεγαλύτερη που είχε οποιαδήποτε χώρα στο κόσμο, αν και χρειάζεται ακόμη μεγαλύτερη προσπάθεια.
Πως μπορούμε να έχουμε όμως πολιτική σταθερότητα σε μία χώρα όπου η συζήτηση για τις εκλογές ξεκινάει την επομένη των εκλογών; Πως μπορούμε να έχουμε σταθερότητα όταν η συζήτηση για τον ανασχηματισμό ξεκινάει μετά την ανακοίνωση σύνθεσης της κυβέρνησης; Αναφέρω μόνο αυτά τα δύο παραδείγματα ως ενδεικτικά, φυσικά υπάρχουν και πολλά άλλα.
Το δημοκρατικό μας πολίτευμα σίγουρα δεν είναι το ίδιο πριν και μετά την οικονομική κρίση. Η έρευνα του DEMOS επιβεβαιώνει λίγο ή πολύ κάτι το οποίο όλοι μας ξέρουμε. Η δημοκρατία στην Ελλάδα έχει υποστεί πολύ μεγάλο σοκ.
Η οικονομική κρίση ναι μεν έχει αλλάξει την λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος αλλά το τελευταίο δεν παύει να είναι ο μοναδικός εγγυητής της κοινωνικής ελευθερίας και υπερασπιστής των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων.
Ένα θετικό στοιχείο της έρευνας είναι το γεγονός πως οι Έλληνες πιστεύουν βαθύτατα πως η δημοκρατία είναι το καλύτερο πολίτευμα. Καταλαμβάνουμε την δεύτερη θέση πίσω μόνο από την Δανία. Αυτό που απομένει είναι να δούμε πως μπορούμε και με ποιους τρόπους να καθιερώσουμε ένα δημοκρατικό πολίτευμα και μία οικονομία που δεν θα καθοδηγούνται από τους εταίρους μας στο εξωτερικό αλλά θα συνεργαζόμαστε ισότιμα μαζί τους και επιτέλους θα αποκαταστήσουν την σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ πολίτη και πολιτείας. Μόνο υπό αυτές τις προϋποθέσεις μπορεί η Ελλάδα να ξεπεράσει όχι μόνο την οικονομική κρίση αλλά και την κρίση αξιών που κυριαρχεί τα τελευταία χρόνια.
Θα μου επιτρέψετε να κλείσω την σημερινή μου σύντομη παρέμβαση με απόσπασμα ομιλίας μου στη Βουλή πριν από 2 μήνες.
Απευθυνόμενος στο σύνολο των βουλευτών όλων των πολιτικών κομμάτων είχα πει
“Εφόσον θέλετε πραγματικές αλλαγές ώστε η Ελλάδα του αύριο να μην έχει σχέση με την Ελλάδα του χτες, ελάτε άμεσα να ανόιξουμε και την συζητηση για την επικείμενη αναθεώρηση του Συντάγματος.
Ελάτε να συναποφασίσουμε για:
• Την κατάργηση της βουλευτικής ασυλίας
• Την αλλαγή του νόμου περί ευθύνης των υπουργών
• Την ίδρυση μη κρατικών, μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων, στα οποία δεν θα γίνονται καταλήψεις και τα εξάμηνα δεν θα κινδυνεύουν να χαθούν
• Νέο, πιο αντιπροσωπευτικό εκλογικό νόμο
• Την επανεξέταση της μονιμότητας στο δημόσιο τομέα και την αξιολόγηση των δημοσίων υπαλλήλων βάσει αντικειμενικών κριτηρίων
• Τον οριστικό τέρματισμό στην δυνατότητα κατάληψης των δημοσίων κτηρίων
• Τον οριστικό τερματισμό σε εκείνες τις πορείες διαμαρτυρίας που κλείνουν λιμάνια, δρόμους ακόμη και πολιτιστικά μνημεία όπως η Ακρόπολη και παρεμποδίζουν την ομαλή λειτουργία της κοινωνίας και της οικονομίας
Αυτά ναι, θα αλλάξουν την Ελλάδα του χτες. Ελάτε να συζητήσουμε και να συμφωνήσουμε από κοινού για όλα αυτά τα μεγάλα θέματα.
Όταν οι Έλληνες είμαστε ενωμένοι τότε έχουμε την δυνατότητα να καταφέρουμε πολλά. Το θέμα είναι –παρά τις πολιτικές μας διαφωνίες- να καταφέρουμε να ενωθούμε.